Bijzonder kruisbeeld in Bad Bentheim
Door Joke Visker - augustus 22, 2017
In Bad Bentheim staat een bijzonder kruisbeeld. Een tekening brengt me op zijn spoor. Het is een schets-met-maten waarbij de houding van de armen in één oogopslag opvalt. De getallen op de tekening helpen me niet verder op weg, maar het geheel lokt me wel naar het stadje net over de grens...
Herrgott von Bentheim in de Katharinenkerk van het kasteel
Herrgott von Bentheim
Daar prijkt het kruis in de Katharinenkirche van het kasteel. In eerste instantie kreeg het een plaatsje op het binnenplein, maar om verdere verwering te voorkomen is het recent naar binnen verhuisd.
Ik kan er tegenop kijken, want het is maar liefst 2 meter 80 hoog en 1 meter 40 breed. Jammer genoeg is er afstand gecreëerd door een touw, zodat je er niet dichtbij kan komen. Maar ook van een afstand heeft het iets magisch.
'Hergott van Bentheim' werd tot ver buiten de stad aangeroepen, hij was dus belangrijk. De legende van de Rabenbaum beschrijft de schrik van boeren als ze op de bergplaats van hun etenswaar een gevluchte persoon aantreffen. 'Herrgott von Bentheim', roepen ze van schrik uit.
Een bijzonder kruisbeeld
Zo rond het jaar 1150 moet het zijn gemaakt. Het is daarmee een van de oudste kruisbeelden tot nu toe gevonden in Duitsland. Mijn blik laat het niet los. Ik moet er keer op keer naar kijken.
Hangt deze god wel aan het kruis? Staat hij niet met zijn voeten op een pilaar, als op een verhoging? Er zijn geen sporen van wonden, die duiden op een gekruisigde godheid. De geheven handen maken eerder een zegenend gebaar. Het geheel heeft een raadselachtige uitstraling door de ouderdom en de geknikte armen. Het is uit één stuk gehouwen en als je goed kijkt kun je er de vorm van een rune in herkennen. Het voor-christelijke geloof schemert er zo nog een beetje in door.
Herrgott von Bentheim in de Katharinenkerk van het kasteel
Volgens zeggen stond het kruis aan de kant van de weg. Ten tijde van de Reformatie is het onder het zand verdwenen, begraven in dit geval. Pas veel later is het teruggevonden. Over de vindplaats verschillen de bronnen. Werd het beeld teruggevonden bij de boerenhoeve in het westen, of op het Kreuzkamp in het zuiden van de stad? Jammer genoeg moet ik dat openlaten, zeker weten doe ik het niet. Eigenlijk kan ik daar niet zo goed tegen :-). Kasteel Bentheim noemt de akker als vindplaats. Zal ik het voorlopig daar dan maar op houden?
Het informatiebord spreekt van een zegenende godheid
Katharinenkerk
Aan het plafond van de Katharinenkerk hangt een dubbel beeld van de Madonna. Ik word erdoor verrast. Het beeld is oorspronkelijk gemaakt voor het klooster Frenswegen. De oorspronkelijke kleur is bij een restauratie verwijderd, omdat soberheid de code werd. Maar ook zonder kleur hebben de Maria's een mooie uitstraling. De heilige Katharina ontbreekt. Eigenlijk had ik haar hier wel verwacht.
Dubbel Madonnabeeld
Ook zonder kleur hebben de Madonna's een mooie uitstraling
Herrgott von Bentheim en Madonna's
Toegevoegd op 15 oktober 2018
Foto van oud kruisbeeld uit de St. Clemenskerk in Rodel op het eiland Harris op de Hebriden
Adres
Schloßstraße, 48455 Bad Bentheim, Duitsland
Kasteel Bentheim ligt in Duitsland, net over de grens boven Enschede.
Gerelateerde blogs
Bronnen
De tekening van dit kruisbeeld is te vinden in het Jaarboek van 1993 van de Heimatverein Grafschaft von Bentheim, overgenomen uit het boek Herrgott-von-Bentheim-Carl Krumbein
De Rabenbaum komt voor in het verhaal van Anna Holmer en de Wederdopers. Het was een grote, holle eik. Inmiddels is deze verdwenen. Er is een poging gedaan om een nieuwe boom te planten. De omvang van de oorspronkelijke boom is gemarkeerd door een rond hek van houten planken. Zie bron.
Over de runevorm wordt gesproken in het boek: 'Das Bentheimerland' -Heimatkunde eines Grenzkreises p.33 (Heimatverein der Grafschaft Bentheim). Het gaat om de rune ea, die het 'af en opstijgende jaar verzinnebeelden zou (H.Wirth).
Websites
Beste Joke, allereerst wat een mooie blog! Graag wil ik reageren op het kruis. Je vraagt je af of het staat en waarom het niet hangt. Waarschijnlijk moet je het zoeken in de historie van afbeeldingen van de gekruisigde Jezus. De vroegste afbeeldingen tonen een Jezus die idd gewoon met beide voeten op de grond staat en de armen lucht gebogen, hoofd omhoog en een lang gewaad aan. Naarmate de tijd vordert gaat hij steeds meer 'hangen', armen gestrekter naar boven, hoofd gebogen en voeten vastgenageld en wordt het lange gewaad verruilt voor de lendendoek. Steeds dramatischer dus. Groetjes Ellen
BeantwoordenVerwijderen(de armen licht gebogen en het lange gewaad verruild).
BeantwoordenVerwijderenNog even een toevoeging: ook in de middeleeuwen werden mensen op het verkeerde been gezet door deze vroegchristelijke vorm die men niet kende. Dit leidde tot een interessante 'nieuwe' heilige: Sint Wilgefortis oftewel Sint Ontcommer.
https://www.hetmaagdenkabinet.nl/2017/12/10/vrouwen-met-baarden/
Dank je wel, Ellen. Wat een mooie aanvulling. Zo wordt het beeld steeds completer. Ik heb deze zomer op de Hebriden een soortgelijk kruis gevonden in het kerkje van Rodel. Ik zal kijken of ik de foto erbij kan plaatsen.
BeantwoordenVerwijderenIk ga het stuk waarnaar je verwijst zeker lezen. Fijn dat je zo uitgebreid reageert. Groetjes, Joke
Gauw even gekeken. Dat ziet er mooi uit! Ik ga het in alle rust lezen!
BeantwoordenVerwijderen