Maeshowe bewaart zorgvuldig zijn geheimen
Door Joke Visker - juli 21, 2024
Voor onze reis naar de Orkney eilanden (Schotland) staan er een paar dingen op mijn wensenlijstje. Een daarvan is een bezoek aan de grafheuvel van Maeshowe. Je moet er tickets voor boeken en je wordt er met een bus naar toe gebracht. De ingang is uitgelijnd op het zuid-westen. Het licht van de ondergaande zon is een paar weken voor en na de kortste dag tot in de binnenkamer te zien. Maeshowe is anders dan anders. Maeshowe is mysterieus. Maeshowe roept vragen op...
Maeshowe intrigeert me
De heuvel van Maeshowe maakt met zijn zachte groene rondingen een vriendelijke indruk. Je kan hem van alle kanten zien liggen. Vergeleken met de grootte van de heuvel is de ingang klein en laag. Dat betekent bukken en zorgen dat je je hoofd niet stoot. We krijgen de handige tip om een soort hanenkam te vormen met je duim op je hoofd en je pink in de lucht. Dat scheelt letterlijk kopzorgen. Als je zo gebukt loopt voelt die ingang trouwens best lang 😉.
De heuvel heeft een zachte ronde vorm
De ingang is laag en we moeten er gebukt doorheen
Alles is vierkant
Eenmaal binnen ben je letterlijk het zicht op de buitenwereld kwijt. De ingang is buiten beeld en de muren van de kamer zijn van grijze steen. De platte, brede rotsblokken zijn horizontaal opgestapeld, als stenen in keurige rijen. Misschien is het dat wat het zo anders maakt. Op de een of andere manier voelt het alsof ik in een gesloten ruimte terecht ben gekomen.
We blijven voor een uitleg in de vierkante kamer staan. Gaan we niet verder dan? Er waren toch zijkamers? Ik kijk rond me heen en zie drie vierkante nissen met de ingang een stuk boven de grond. Die hoge nissen waren zichtbaar op de maquette van de grafheuvel in het bezoekerscentrum. We hebben er nog een foto van gemaakt. Wel blijven opletten, hè? 😉.
Op de maquette is te zien dat binnen alles vierkant is. Aan drie kanten 'hangen' vierkante zijruimtes, een stuk hoger als de vloer van de kamer. Het is een vreemd gezicht. Nou valt dat 'boven de grond hangen' wel op bij de maquette, maar in werkelijkheid ervaar je die zijruimtes eerder als een nis. Onder elke kamer ligt een grote steen, die misschien gebruikt kan zijn om de kamers af te sluiten. Wat er ooit in heeft gelegen of bewaard is zal altijd een raadsel blijven. Verhalen over schatten deden de ronde. Ook de verhoogde nissen maken Maeshowe anders dan anders.
Foto van het model in het bezoekerscentrum
Monolieten in de hoeken
In de hoeken van de kamer staan vier monolieten. Ze hebben geen dragende of steunende functie. Ze staan er een soort losjes alsof ze er altijd al gestaan hebben. En misschien is dat ook wel zo.
Maeshowe is gebouwd op een platform. Dat platform zou zo'n 1000 jaar eerder gebouwd zijn dan de grafheuvel. De vier stenen moeten in een vroege fase op dat platform zijn geplaatst. Ze stonden dus in het open landschap voordat Maeshowe verrees.
Het ziet er naar uit dat Maeshowe rond deze stenen is opgebouwd. Dat maakt dat ik in eerste instantie denk aan een rituele ontmoetingsruimte. Ik schrap de optie grafkamer van mijn lijstje. En als het geen grafheuvel was, wat was het dan wèl? Maeshowe voelt eerder als een heilige plek waar ceremonies plaatsvonden.
De raadselen stapelen zich op, want de monolieten hebben net als de stenen in de nabijgelegen steenkringen (Stenness en Brodgar) schuine punten die naar verschillende hemelrichtingen wijzen. De plek moet dus belangrijk geweest zijn. En ook al heel oud.
Links de ingang, een van de zijkamers en staande steen in de hoek
Licensie Historic Environment Scotland, foto © Rob McDougall,
Indringers en graffiti
De heuvel is rond 1153 ontdekt door een groep Vikingen, die onder leiding van graaf Harald een schuilplaats zocht tijdens een sneeuwstorm. Ze lieten hun oog vallen op Maeshowe. Omdat de ingang niet te vinden (of onherkenbaar) was, maakten ze een gat in het dak om binnen te kunnen komen. Ze lieten het niet bij schuilen en mogelijk hebben ze iets langer onderdak gevonden in de hoofdruimte. De muren en monolieten zijn flink bewerkt met graffiti. Overal staan teksten in de vorm van runen.
De Vikingen noemden de plaats Orkahaugr. Die naam komt ook terug in de geschreven teksten die ze achterlieten. De runen zijn nauwgezet vertaald in de loop van de tijd.
Een voorbeeld van de graffiti vind je hieronder. In mijn enthousiasme maakte ik een foto van de tekst op de monoliet rechts van de ingang. Meer foto's mocht ik niet maken. Eigenlijk deze al niet.
.jpg)
Graffiti op een van de hoge stenen
Op zoek naar de schat
Sommige teksten beschrijven hoe er 'schatten' uit de heuvel zijn weggehaald. Ze vertellen over schatten die ze daar gevonden hebben. Maar ook dat de schatten al verdwenen zijn voordat de inbraak in de heuvel plaatsvond. Dus ook die schatten roepen raadselen op. Wat zou er aan waardevols gevonden kunnen zijn?
Veel is er niet gevonden toen de heuvel ontdekt werd. Bij opgravingen werden een menselijke schedel en paardenbotten gevonden. Het zijn niet voldoende beenderen of schedels om de plaats te bestempelen als grafheuvel. Of hoorde dat paard bij een hooggeplaatste Viking die er na het verlaten van de plaats begraven is? En konden eventuele grafgiften dan als schatten betiteld worden? In ieder geval waren ze verdwenen voor er een officiële opgraving plaatsvond. Alleen de runenteksten vertellen er over.
De Vikingen en de draak
Op de monoliet rechts achter is een ini-mini draak geschetst. De draak wordt gedateerd rond 1150. Dus rond de tijd dat de Vikingen een schuilplaats zochten in Maeshowe.
Over die draak valt nog het een en ander te zeggen. Het is namelijk zo, dat er een bijna identieke draak geschetst is op een runensteen in Jelling (Denemarken). Deze runensteen werd opgericht rond het jaar 965. Er zit zo'n 100 jaar tussen.
Kan het zijn dat deze Noordse draak ouder is dan aanvankelijk gedacht? Wie heeft de draak dan geschetst en wanneer? Kan het zijn dat de draak op de monoliet aangebracht is ter ere van een belangrijke gebeurtenis? Kan je denken aan een hooggeplaatste Viking, die samen met zijn paard en grafgiften in Maeshowe een laatste rustplaats heeft gekregen? Dat zou de zoektocht naar de schatten kunnen verklaren. En zou de draak dan in dat plaatje passen? Je kan er zo een verhaal bij verzinnen. We zullen het nooit te weten komen. Maeshowe bewaart zorgvuldig zijn geheimen...
Hoewel er geen copyright geldt voor de afbeelding, valt het niet mee om een foto van de draak te vinden die je mag gebruiken. Op de site van Patricia Long - Leith staat een foto die in de jaren '30 door haar grootvader is gemaakt (zie website). Die mag ik van haar gebruiken. Waarvoor veel dank!
De draak van Maeshowe: Afbeelding Open Domein (bron)
Rude Stone Monuments (1872), caption: "Dragon in Maes-Howe."
Author: James Fergusson (1808-1886)
Runesteen met de draak van Jelling
Artist: Unknown
Uitgelijnd op de zonsondergang
Maeshowe is uitgelijnd op de zonsondergang van de winterzonnewende. De ingang ligt op het zuid-westen. De ondergaande zon schijnt door de smalle ingang en bereikt de kamer. Zo'n drie weken voor en drie weken na midwinter schijnt de zon in de vierkante kamer. Je kunt dit fenomeen een paar weken volgen, mist de zon schijnt, want dat is daar lang niet altijd het geval. De uitlijning op de zonsondergang is een van de vele raadselen die dit monument oproept.
Maeshowe verwondert me. Ik vind het zo'n ongewoon gebouwde grafheuvel (als het dat al was). Maeshowe intrigeert me. Ik zou er langer willen zijn om meer waar te kunnen nemen. Ik zou er alleen willen zijn om alles in me op te nemen. Maar voor nu ben ik blij dat ik de gelegenheid heb gekregen om er een bezoek aan te brengen.
Adres
Om binnen te komen moet je vooraf tickets bestellen. Vanaf het Visitors Centrum word je met een bus naar Maeshowe gebracht.
Adres: Maeshowe Visitor Centre, Ireland Rd, Stennes KW16 3LB, Verenigd Koninkrijk
Tickets boeken: website.
Noten
Verlaten en hergebruikt?
Maeshowe is een aantal eeuwen in gebruik geweest en daarna verlaten. Dat gebeurde vaker als een cyclus voltooid was. Mogelijk is het na die tijd voor een andere functie hergebruikt. Dat zou de aanwezigheid van de paardenbotten en de schedel verklaren.
Maeshowe en New Grange
Maeshowe wordt vaak vergeleken met New Grange (Ierland). Allebei de monumenten zijn uitgelijnd op de zonnestanden met midwinter. Met het verschil dat het bij New Grange gaat om de zonsopkomst. De kamer aan het eind van de gang wordt tijdens de zonnewende een paar minuten verlicht. Aan de achterzijde markeert Kerbstone 52 de zonsondergang op midzomer.
Waar Maeshowe een bijna sobere indruk maakt, wordt New Grange gekenmerkt door spiraalmotieven. Je vindt ze zowel binnen als buiten. Mogelijk is New Grange eerder een tempel dan een grafheuvel geweest.
New Grange
.jpg)
De steen voor de ingang. Zonsopkomst Midwinter
.jpg)
Kerbstone 52: zonsondergang op midzomer
Gerelateerde blogs
De runensteen van Jelling met de draak
Bronnen
Historic Scotland Alba Aosmhor, Maeshowe and the heart of Neolitic Orkney
Meaden, George Therence, The Goddess of the Stones, 1991, H8 p.106-126
Silva, Freddy, Scotlands Hidden Sacred Past, 2021
Websites
Foto draak genomen door de grootvader van Patricia Leith, lokale gids in Orkney.
Bron tekening draak Maeshowe. Op dezelfde steen staat een slangenknoop. Het is niet waarschijnlijk dat de tekeningen gemaakt zijn door de pelgrims uit Jeruzalem. Tussen de draak en de slangenknoop is een dier getekend dat een walrus, een otter of een zeehond voor kan stellen.
'De grote runensteen, die precies tussen de twee grafheuvels staat, werd opgericht rond het jaar 965 onder Harald I van Denemarken, nadat hij het christendom in Denemarken had geïntroduceerd en Noorwegen in het land had geïntegreerd, en is opgedragen aan Haralds ouders. Het is de grootste runensteen in de wereld'.
Uitgebreide informatie over Maeshowe
Uitgebreide informatie over New Grange
Geplaatst in Draak Krachtplaats Maeshowe New Grange Orkney Runen Schotland Vikingen Winterzonnewende
Reacties
Een reactie posten