Honselersdijk: onverwacht een krachtplaats
Door Joke Visker - maart 16, 2023
Bladerend in het boek Fysica van de Heiligheid kom ik de naam Honselersdijk tegen. Vanaf mijn woonplaats is dat bijna aan te fietsen. Er zou een lange leylijn lopen vanaf het Alhambra via Honselersdijk naar Keins. Dat is nogal een eindje. In het dorpje zou al in rond het jaar 900 een kerkje hebben gestaan. Daar vlakbij is in het verleden een kasteel gebouwd, dat op zijn beurt vervangen is door een paleis. En bij dat inmiddels afgebroken paleis moeten we het leycentrum zoeken. We beginnen bij het enige deel dat behouden is gebleven...
De Nederhof
'Deze leylijn loopt exact door het leycentrum in de centrale hal van het afgebroken paleis van stadhouder Frederik Hendrik te Honselersdijk'. Dat wordt even zoeken. Want Honselersdijk mag dan wel heel dichtbij zijn, de centrale hal van het afgebroken paleis ligt dus ergens in het 'niets'.
Op de oude kaart van Delfland vinden we het paleis terug met aan twee kanten een los bijgebouw. Een klein deel van het oostelijke bijgebouw (De Nederhof) is bewaard gebleven en nog in gebruik.
Op de huidige kaart is dat stukje terug te vinden in de vorm van een nietje op zijn kant. Dus ongeveer zo: ⊐.
Vanaf de Nederhof moeten we in het verlengde van de onderste poot blijven lopen om ongeveer op de plaats van de ingang van het paleis terecht te komen. Dat is waar we onze zoektocht beginnen om het leycentrum in de hal van een verdwenen paleis te traceren.
Zo komen we al puzzelend met de oude en de nieuwe kaart over elkaar tot de plek waar het centrum zich zou moeten bevinden. Van het paleis is niets meer over en de plaats waar het stond is getransformeerd tot een industrie terrein.
Soms doe je je huiswerk een beetje voor niets want bij aankomst vinden we op de gevel van de Nederhof een kaart van de oude situatie. Én een exacte locatie. We moeten bij de verffabriek Bristol aan de Stationsweg zijn. In ieder geval weten we dat we ons goed voorbereid hebben 😉.
De Nederhof , bijgebouw 'Huis Honselaarsdijk'
(gebouwd tussen 1640 en 1643)
Energie
Via de uitgestippelde weg die overeenkomt met de situatieschets gaan we op pad. We steken de weg over en lopen richting de verffabriek. Voor we bij de hekken zijn hoor ik achter me: 'Stop maar, we zijn er al'. Bij de gele locomotief is de energie al voelbaar. We hoeven niet te zoeken, want de energie is zo sterk, dat ik me afvraag hoe dat hier dan gaat. Lopen mensen zomaar voorbij zonder het te merken? Ik loop nog een tijdje heen en weer en volg de lijnen. Zomaar in het 'niets' een energieplek, waar je makkelijk aan voorbij loopt. Of toch niet? Zouden andere mensen ook de kriebels krijgen als ze hier lopen?
Een kasteel met een kerkje
De oude naam van het Middeleeuwse kasteel schijnt Hontsole geweest te zijn. Wie het gesticht heeft is niet bekend. In het midden van de 13de eeuw was het in bezit van de Heren van Naaldwijk. In 1306 is Willem I van Naaldwijk er gaan wonen.
Het moet een sombere, hechte burcht geweest zijn. Op een oude kaart (1609, kaartboek St. Catharijne-gasthuis te Leiden) is een vierkant gebouw getekend met twee hoektorens. Het heeft geen grote rol gespeeld in de omgeving en wordt tot het eind van de veertiende eeuw uitsluitend genoemd als Huis Honsel. Pas later in 1393 noemt Hendrik III van Naaldwijk zich heer van Hontsholredijk. Het slot had ook een kapel gewijd aan Sint Hubertus, de patroonheilige van de jacht.
Bij dat eerste kasteel heeft ook een klein kerkje gestaan. Dat kerkje moet ouder geweest zijn dan de bovengenoemde kapel van Hubertus, want het staat geregistreerd 'in den blafferd van de goederen van de Sint Maartenskerk te Utrecht'. Het wordt omstreeks 960 vermeld als de kerk van Holtsele. Een blaffer is een oude naam voor register, klapper, lijst. Er wordt vanuit gegaan dat hier geen andere plaats bedoeld kan zijn dan het latere Honselaarsdijk of Hontsholredijk.
Plaats maken voor een paleis
Prins Frederik Hendrik, de jongste zoon van Willem van Oranje, kocht in 1612 het kasteel Honselaarsdijk (hier gespeld als ‘Hontsholredick’). Kort voor hij hier zijn nieuwe paleis liet bouwen werd het oude gebouw afgebroken, met uitzondering van twee torens. Die werden bij het nieuwe paleis getrokken. Ook de vervallen kapel is toen afgebroken.
Op de fundamenten van het kasteel werd een lustslot gebouwd. In 1795 werd het tot nationaal eigendom verklaard. En in 1814 is de lusthof of het paleis verkocht voor de afbraak.
Een heel oud kerkje
Dat kerkje houdt me wel een beetje bezig, want ik ga ervan uit dat het op een krachtplaats gebouwd moet zijn. Kerkjes werden sinds het jaar 601 verplicht op voorchristelijke heilige plekken gebouwd. Dat was een gebod van de paus, dus dat kan niet missen (zie noten).
Het kasteel werd gebouwd door de heren van Naaldwijk en Hunsel. Van Hunsel naar Honsel naar Honselersdijk is een logische ontwikkeling. Ik vraag me af wat de betekenis van Honsel of Hunsel dan mag zijn.
Op de site van Taaldacht staan vergeten woorden. Woorden waarvan de betekenis vergeten is in de loop van de tijden. Hier lees ik dat Honsel de betekenis van offer of offering kan hebben. Ik kom ook het woord 'wijdsel' tegen. En dat brengt me bij het eerste kerkje, dat hier ergens in de buurt al rond het jaar 900 gestaan moet hebben. Het is in 960 beschreven in Utrecht, maar zou er eerder al gestaan hebben.
Nou kom ik er niet zo makkelijk vanaf als ik het zou willen, want in het boek 'Het Huis Honselaarsdijk' worden verschillende namen voor het dorp gebruikt. Zo lees ik over Gehucht Hundeshel, Hontsele, Huntsel en Hontsolerdike. Er wordt ook geschreven over kasteel “Hontsholredick”. Ergens anders kom ik de namen Hunsel, Honshole, of Honsele tegen met de toevoeging dat het woord dijk verwijst naar een verlengde terp waarop de mensen hutten bouwden. Ik kan hier geen verdere informatie over vinden.
Stel dat Honselersdijk gebouwd zou zijn op een terp. Misschien is 'hoogte' een beter woord? Ik lees dat er hutten op waren gebouwd en de terp verlengd is tot een dijk. Misschien is het dan helemaal niet zo gek om te veronderstellen dat er op die hoogte in aloude tijden geofferd werd aan de Germaanse goden en dat het kerkje geplaatst is op een voorchristelijke vereringsplek.
Mijn voorzichtige idee hierbij is dat er eerst een hoogte was waarop geofferd werd. Of het kan een bidplaats geweest zijn. Op die hoogte is toen een kerkje gebouwd al rond het jaar 900. Van offerplaats in de oudheid, een kerkje erop en daarna een kasteel of motte erbij en vervolgens een paleis, waarbij nu nog steeds de kracht van de plaats waar te nemen is?
Een lijn vanaf het Alhambra
In het boek van Drs. Sietse van der Tuin lees ik dat er een lange leylijn loopt vanaf het Alhambra naar Honselersdijk en Keins. Vanaf de waterput bij de kapel van Keins lopen 132 leylijnen. Éen ervan loopt daar dus naar toe vanaf Honselersdijk. Of: van Honselersdijk naar Keins. Of misschien wel van Keins naar het Alhambra. Wie het weet mag het zeggen.
De lijn in het Alhambra heeft zijn beginpunt in de patio de la Reja oftewel de patio de los Cipresses.
Nou ben ik daar wel geweest, maar in 2007, zonder de kennis van leylijnen en leycentra. We hebben heel veel foto's gemaakt maar niet van deze patio...Maar soms lacht het geluk je toe. Op een van de foto's zit ik met een tasje waarin een kinderboek over het Alhambra. En dit keer heb ik het bewaard 😊. In het boekje staat een plattegrond. Dus mocht je nog eens in de buurt zijn...
De put en het kapelletje in Keins
Patio de la Reja of patio de los Cipresses (foto Open Domein)
Het hoofd LC bevindt zich in de fontein
.JPG)
Uitsnede plattegrond uit 'The Alhambra told to children'
De patio ligt links naast nummer 6 en rechts van de getekende trapjes.
Op de plattegrond vind je de patio de la Reja bij nummer 28
( zie link Open Domein)
Adres
De Nederhof, Hofstraat 29, Honselersdijk
Onze voorouders bouwden tot 1350 hun heiligdommen bij voorkeur op krachtplaatsen. Deze plaatsen werden in principe door de Kerk overgenomen en gekerstend, net zoals dit met het altaar gebeurde. Het in gebruik nemen van deze 'heidense' plaatsen gebeurde in opdracht van Paus Gregorius de Grote. Tijdens het Concilie van Tours in het jaar 567 werd het vereren van stenen, bomen en bronnen verboden. In 601 verbiedt Paus Gregorius de Grote (589-604) het verder verwoesten van heilige plaatsen. Hij geeft per brief aan Mellitus de opdracht om alle heidense plaatsen te integreren in het christelijk geloof ('de tempels van de heidenen niet te verwoesten maar met wij-water te besprenkelen en daarna in christelijke kerken te veranderen').
Het verbod om nog langer op voorchristelijke plaatsen te bouwen lijkt in relatie te staan met het uitbreken van de pest.
Verffabriek Bristol, Stationsweg 13, 2675 AM Honselersdijk
Verplicht bouwen op heilige plaatsen
Onze voorouders bouwden tot 1350 hun heiligdommen bij voorkeur op krachtplaatsen. Deze plaatsen werden in principe door de Kerk overgenomen en gekerstend, net zoals dit met het altaar gebeurde. Het in gebruik nemen van deze 'heidense' plaatsen gebeurde in opdracht van Paus Gregorius de Grote. Tijdens het Concilie van Tours in het jaar 567 werd het vereren van stenen, bomen en bronnen verboden. In 601 verbiedt Paus Gregorius de Grote (589-604) het verder verwoesten van heilige plaatsen. Hij geeft per brief aan Mellitus de opdracht om alle heidense plaatsen te integreren in het christelijk geloof ('de tempels van de heidenen niet te verwoesten maar met wij-water te besprenkelen en daarna in christelijke kerken te veranderen').
Het verbod om nog langer op voorchristelijke plaatsen te bouwen lijkt in relatie te staan met het uitbreken van de pest.
Bron: Brief Paus Gregorius aan Mellitus: link
Vergeten woorden
Honsel wordt in verband gebracht met het oud- engelse woord housel. Dus ik duik verder in de materie van oude en vergeten woordbetekenissen. Housl is een middeleeuwse naam voor 'eucharist en heeft dus eveneens betrekking op een kerkelijke wijding. Het originele woord in het Oud Engels is hūsl (Gotische hunsl met de betekenis van offer, Oud Noors hūsl). We hebben ook nog een Proto-Germaans woord 'hunsla', dat eveneens offering betekent. From Proto-Germanic *hunslą (“offering, sacrifice”).
Het sleutelwoord dat je aan hunsel of honsel kan koppelen is dus offer. Dat kan op de voorchristelijke of op de christelijke manier zijn.
Gerelateerde blogs
Met familie in Hoorn is het een fluitje van een cent om daar een museumbezoek te plannen maar toch kwam het er nooit van. Tot ik te weten kwam dat het originele beeld van Maria van Keins daar te vinden was. Tot mijn verrassing troffen we in een speciaal ingerichte ruimte in de museumkelder drie prachtige, oude Mariabeelden van meer dan 400 jaar oud. Alle drie staan ze met hun voeten op de maan en stuk voor stuk hebben ze iets bijzonders. Het kindje van Maria van Keins heeft een klein porseleinen kopje. De gouden kroon van Maria van Hoorn is echt. En de jurk van Maria van De Goorn is rood. Eigenlijk kwam ik voor die ene Maria. Mijn dag kon niet meer stuk...
Het Middeleeuwse beeld van Maria stond oorspronkelijk in Keins. De kapel die voor haar gebouwd is zou samen met de put op een leylijn liggen. Dat verklaart de verhalen over wonderen en geneeskrachtig water. Het is even zoeken naar het juiste adres. Met 'Westfriesedijk 2a, Schagen' brengt het navigatiesysteem ons niet op de goede plek. We hebben nog zo'n 17 kilometer te gaan. Die dijk is niet helemaal uit de lucht gegrepen, want aan het begin ervan kruist deze met het adres Keins 2a, Schagen. We vinden het kapelletje vlak om de hoek bij een boerderij. Gevonden!...
Bronnen
Cruquius, Nicolaas Samuelsz., Kaart Delfland toen en nu https://oudwestland.nl/delfland-toen-en-nu/
Morren, Th, Het Huis Honselaarsdijk, 1990
- Reprint van de uitgave van 1905 door de Vereniging "Die Haghe"
Sánchez, Miguel, The Alhambra told to children, z.j.
Tuin, Sietse van der, Fysica van de Heiligheid, 2009, p. 216, 382, 384
Zoet, Chris, e.a., Langs mystieke plekken in Noord-Holland-midden, 2001
Websites
honsel o. 1 offer, offering • verouderd Engels housel • mog. eig. ‘wijdsel’ en ~ hond ‘trouwe viervoeter’ (mits eig. ‘toegewijde’), °wind1 ‘hetz.’ (ouder hwind)
Old English hūsl; related to Gothic hunsl sacrifice, Old Norse hūsl
From Proto-Germanic *hunslą (“offering, sacrifice”)
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Huis_Honselaarsdijk
Stukje geschiedenis en afbeelding van het eerste mottekasteel.
https://indebuurt.nl/westland/toen-in/terug-in-de-tijd-honselersdijk-als-klein-versailles~64182/
Artikel Piet van der Valk et foto's van het slot
Groene link links boven: voor een 3D impressie op de plaatjes langs de rand klikken.
'Ruim 1100 jaar geleden stond er al een kerk of kapel in buurt van waar dit kasteel zou verrijzen'.
De regio van Honselersdijk werd in de negende eeuw bewoond door een nieuwe bevolking. Al in 895 werd een kerkje vermeld. Het kerkje verdween maar sinds de late Middeleeuwen stond er een kapel. Een kasteel van de Heren van Naaldwijk volgde later. Het plaatsje is naar dit kasteel Hunsel of Honsel vernoemd.
Geplaatst in Kasteel Kerk Krachtplaats Paleis
Reacties
Een reactie posten