Orkney: De Stones of Stenness en de Odinsteen

Relatief dicht bij de Ring of Brodgar staan de Stones of Stenness. In tegenstelling tot de Ring of Brodgar kun je hier nog wel tussen de stenen lopen. Deze kring is een stuk kleiner en heeft een compleet andere uitstraling. Van de oorspronkelijke twaalf stenen zijn er vier overgebleven. Ik sta in de stromende regen bij de grootste steen in de kring. Die is zo'n 5 meter hoog. Op het moment dat we er waren was het er rustig en stil. Er is hier een heel zachte energie, die voelbaar is ondanks de stromende regen...

De grootste steen zou zo'n vijf meter hoog moeten zijn

De oudste steenkring

De Stones of Stenness vormen het oudste ceremoniële monument in het landschap. De kring bestond uit twaalf stenen en is opgericht rond 3000 BCE. Er zijn drie grote stenen en een kleinere overgebleven. Mogelijk is kort na de nederzetting Barnhouse gebouwd (zie onder). De plek straalt een heel zachte energie uit, die voelbaar is ondanks de regen.

In deze ring staan de hoogste stenen van Orkney. Ooit waren het er twaalf of tien. Daar verschillende meningen over. De drie grootste die er nu nog staan zijn plat en hebben een schuine bovenkant. Ze wijzen met hun punt naar de hemel. Er is nog een tekening uit 1772 bewaard gebleven waarop nog vier grote stenen te zien zijn (link voor de tekening in kleur en meer in zwart-wit).

De foto onder geeft een beeld van de vier overgebleven stenen. De kleine steen naast het midden heeft een vorm, die sterk lijkt op een van de stenen uit de Brodgar circle. Helen Woodsford-Dean noemt dat de contagion steen (zie link naar het betreffende deel in het blog over de Ring van Brodgar).

Links naast de grote steen rechts staan twee kleine stenen, die gezien worden als overblijfselen van een dolmen. Ze vormen een soort vizier waardoor je de linker steen in beeld krijgt. Dat is op de tweede foto goed te zien. Bij een bepaalde zonnestand valt de schaduw dan precies tussen de twee stenen.

De vier overgebleven stenen Stones of Stenness

met naast de rechtersteen de twee kleine stenen tegenover elkaar

Overzichtsfoto van de andere kant gezien

Rechts het evenbeeld van de contagion steen

under this Creative Commons Licence (bron)

De cirkel zou oorspronkelijk uit 10 of 12 stenen hebben bestaan

In het midden bevindt zich een haard

(eigen foto info-bord)

De Odinsteen

Ten noorden van de Stones of Stenniss heeft een losse steen gestaan, die de Odin steen genoemd werd. Die is in 1814 door een boze boer vernietigd. Die was er klaar mee om er elke keer weer omheen te moeten maaien. En waarschijnlijk ook omdat de mensen over zijn land liepen om de steen te bereiken. De bevolking was zo boos, dat ze tot twee keer toe geprobeerd hebben om zijn huis in brand te steken. De steen stond op een lichte verhoging aan de rand van het schiereiland en in het midden ervan zat een gat. Er is een plaatje van gemaakt van hoe het eruit moet hebben gezien en de plek waar de steen heeft gestaan is gevonden. Het was dat gat dat de steen zo bijzonder maakte. Het moet op zo'n anderhalve meter boven de grond gezeten hebben.

De steen zou genezende eigenschappen gehad hebben. Het gat moet groot genoeg geweest zijn om er een lichaamsdeel doorheen te steken. Baby's werden er doorheen gehaald met het doel ze te beschermen voor wat we nu kennen als de ziekte van Parkinson. Er werden tot de vernietiging ervan offers achtergelaten in de vorm van brood, kaas of bier.

Trouw zweren aan een Noorse god

In de midwintertijd kwamen de lokale bewoners drie dagen en nachten bij elkaar in de Kirk of Stainhouse (Stenness) die op de plaats stond van de huidige kerk. Ze hadden genoeg eten en drinken bij zich om het een paar dagen uit te houden en er werd gedanst en gefeest in de kerk. Voor de jonge mensen was het een gelegenheid om elkaar te ontmoeten en te leren kennen. Een aantal van hen had na die feestperiode plannen om een verbinding aan te gaan. Met die intentie gingen ze naar de Odinsteen om elkaar trouw te beloven.

Eerst gingen ze naar de tempel van de maan en daarna naar de tempel van de zon. De vrouw vroeg in Stenness om de zegen van Odin om haar geloften en verplichtingen na te kunnen komen. De man deed hetzelfde in de Ring van Brodgar. Daarna gingen ze naar de Steen van Odin. Met de rechterhand door het gat bevestigden ze hun beloften aan elkaar. Die beloften waren bindend. Je zwoor bij Odin dat je de gelofte nooit zou verbreken. Zo'n ritueel was even geldig als een kerkelijk huwelijk.

Stel dat die steen er nog stond en ik was in de buurt... 😉.

De Wachter

De twee kringen zijn verbonden geweest door een rij stenen. Daar is nog een steen van terug te vinden, die de toepasselijke naam 'De Wachter' draagt. Die steen is zo'n vijf meter hoog. Hij staat aan het begin van de brug die de verbinding vorm met de Ness of Brodgar. De Ness of Brodgar ligt tussen twee meren.

De Stones of Stenness, de Stone of Odin en de Watchstone

(eigen foto info-bord)

Links op de foto de Watchstone of Wachter

De Odinsteen stond tussen de cirkel en het huis met het rode dak

De steen zou net zo groot geweest zijn als de Watch Stone

Barnhouse

Op korte afstand van de steenkring is een dorpje gevonden. Deze laat neolithische nederzetting is ontdekt in 1984. Het moet ongeveer 400 jaar in gebruik geweest zijn tussen 3000 en 2600 BCE (of 3200 BCE to 2900 BCE). Behalve de ronde huizen zijn er gemeenschappelijke ruimtes geweest.

Die ronde huizen zijn bijzonder. Gewoonlijk hadden de huizen een vierkante vorm met ronde hoeken. Er is veel over te vertellen maar ik hou het hier even bij de foto's.