Het kerkje wordt genoemd in schriftelijke bronnen uit de achtste eeuw. In het jaar 704 is het gekerstend door Willibrord. Deze missionaris en latere bisschop van Utrecht staat ook bekend als de 'apostel der Friezen'.
In eerste instantie dacht ik dat een bestaand kerkje door de missionaris was gezegend. Maar als ik de tekst op het informatiebord lees begrijp ik dat Willibrord deze voor de Germaanse Friezen heilige plek gezegend zou hebben met een klein houten kerkje. Ook een optie natuurlijk.

Veel later is dan een tufstenen kapel gebouwd, die een beetje deed denken aan een kleine kerk. Tufsteen zegt iets over de ouderdom, omdat bakstenen pas in de dertiende eeuw in gebruik raakten. Dus het gebouwtje is voor die tijd neergezet. De naam 'Heidense Tempel' bleef gekoppeld aan de plek en was nog eeuwenlang in gebruik bij de bevolking. Het gebouwtje is aangepast in de loop der tijden (na de Reformatie). Bouwvallig geworden is het uiteindelijk in 1878 gesloopt.

En dan moet er vlak naast het kerkhof nog een doopsgezinde schuilkerk gestaan hebben die nauwelijks opviel omdat de bouw ervan nauwelijks afweek van de omliggende boerderijen. Die kerk is in 1934 door brand verwoest en niet meer herbouwd.



Niet zomaar een plek 

De heilige plek van de Westfriezen bevond zich op een hoogte waar twee leylijnen zich kruisten. Een afbeelding van deze leylijnen is te vinden op de site van de heidense kapel. De ruimte in en om het kerkje voelt verstillend aan.
Stroe ligt aan een oude Pelgrimsroute met de naam Jacobspad. Deze route vertrekt vanuit Den Oever en sluit aan op de paden naar Santiago de Compostella. In het altaar van de Heidense Kapel is de Jacobsschelp terug te vinden.


Een steen met een varken boven een Noormannenpoortje

De steen met de afbeelding van een varken is ingemetseld boven de noordelijke ingang. De kop van het dier is naar het oosten gericht. Wat doet een voor-christelijk symbool boven de deur van een kerk?
De schrijver Frederik van Eeden wijdt er een stukje aan. Hij kent het in die tijd al oude kerkje met een paar oude grafstenen erin en noemt de steen met het varken boven de ingang van de Noorderdeur. De vormen van een wild zwijn waren in zijn tijd nog enigszins te herkennen. Na de afbraak van het kerkje werd hij de trotse eigenaar van de steen. Dat die uit het oog verloren is gegaan is wel een beetje jammer. De laatste sporen wijzen naar het Bisschoppelijk Museum in Haarlem. En daar is hij niet meer te vinden.

Kunnen we het varken linken aan een kerkelijke traditie? Hierbij valt te denken aan Sint Anthonius. Het varken is aan deze heilige verbonden, maar het kerkje is niet aan hem gewijd.  Daarbij komt dat het dier in de kerkelijke traditie door verschillende groeperingen als onrein beschouwd wordt. Dus lijkt het me wijs om Sint Antonius schrappen van de lijst met mogelijke kandidaten.