Oldeberkoop: Kerk op een krachtplaats
Door Joke Visker - oktober 18, 2020
Ons spontane bezoekje aan Olderberkoop blijkt een schot in de roos. Midden in het dorpje staat een prachtige, oude kerk. Een eerste blik is al voldoende om er verliefd op te worden. Je kan er over het algemeen op de meeste dagen in de week terecht, maar vanwege de corona moeten we het in eerste instantie doen met een rondje rond de kerk. Daar nemen we al energie waar aan de noord-oostkant van het koor. Voldoende reden om terug te keren. Een paar weken later worden we er gastvrij ontvangen...
De verkenning
Oldeberkoop ligt op een paar kilometer afstand van de plaats waar we logeren. We komen de naam een aantal keer tegen op de ANWB borden en besluiten er eens te gaan kijken. Het kerkje dat we er vinden is verrassend oud en staat bekend als een van de oudste kerken van zuidoost Friesland. Ik kan dat niet terug vinden op lijsten maar ik geloof het onmiddellijk.
Het kerkje is gebouwd op een lichte verhoging. Het kerkhof er omheen is rondom afgesloten met een laag muurtje. Via een poortje in deze muur kom je op een pad dat naar de deur leidt.
Er moeten in het verleden vier van deze toegangen geweest zijn. Op een oude tekening uit 1732 zie je er ook een in het noorden en zuiden. Het poortje in het westen is in 2012 opnieuw gereconstrueerd. Zo krijg je een aardig beeld van hoe het eruit gezien moet hebben. De tekening ervan staat op deze site.
Kijk hoe het poortje en de westkant van de kerk elkaar spiegelen
Het toegangspoortje in het westen is in 2012 gereconstrueerd
Geschiedenis
Oldeberkoop is de oude hoofdplaats van Stellingwerf, dat zich uitstrekte van de Zuiderzee tot aan de Smildervenen. Het stadje wordt in 1228 voor het eerst vermeld als Brokope (Latijn voor Berkoop).
De zandplaat tussen twee riviertjes waartussen Oldeberkoop ligt moet voor de bouw van de kerk al een aantal eeuwen bewoond zijn geweest. Mogelijk heeft er eertijds een houten kapel of kerkje gestaan. Tijdens restauraties zijn hier geen sporen van gevonden.
De kerk is waarschijnlijk gesticht door de bisschop van Utrecht en zou oorspronkelijk gewijd zijn aan Sint Bonifatius of Sint Vitus. Hierover verschillen de meningen. Sint Vitus wordt in een document uit 1553 genoemd.* Hij was een heilige en martelaar van de katholieke kerk. Bij de kerkfusie in 2004 wordt gekozen voor de naam Bonifatiuskerk.
De keuze voor een stenen gebouw zal te maken hebben gehad met het aantal inwoners of kerkbezoekers in die tijd. Het kan ook te maken gehad hebben met een verhoging van status.
De kerk
Voor het oudste gedeelte van de kerk is tufsteen gebruikt. Dit gedeelte is gebouwd in romaanse stijl. Het schip moet rond het jaar 1125 voltooid zijn en is in de 14e eeuw verlengd in gotische bouwstijl. Dat is op de foto's goed zichtbaar.
Waarschijnlijk heeft er oorspronkelijk een tufstenen kerk gestaan met een aansluitend halfrond koor en heeft dit plaats gemaakt voor de uitbreiding van het schip.
Begin 16e eeuw werd het koor vernieuwd. In 1585, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, stortte de toren in. Die is rond 1608 met Friese geeltjes herbouwd. Dat zijn kleine Friese bakstenen die in die tijd in opkomst kwamen.
De verschillende stijlen wisselen elkaar af. Zo is de voormalige ingang in het noorden nog gebouwd in romaanse stijl en heeft de zuidelijke ingang gotische kenmerken. Overigens zijn beide ingangen dicht gemaakt. De muurtjes rond het kerkhof zijn eveneens met deze Friese geeltjes opgetrokken.
De eenvoudige bouwstijl en het gebruik van kloostermoppen (grote stenen van gebakken klei) wijst op de invloed van Cisterciënzer monniken. Dit was een van de eerste kloosterorden die begon met het bouwen met baksteen.
Noordelijke muur van het schip Zuidelijke muur van het schip
Drie verschillende kleuren en soorten steen
Tijdens een algehele restauratie uitgevoerd in de jaren 1926-1932 is de bepleistering van de muren verwijderd. Hiermee zou een restauratie uit 1845 ongedaan zijn gemaakt. Er werd gedacht dat dit de oorspronkelijke situatie geweest moest zijn. De meningen van deskundigen verschillen hierover.
Aan de ene kant maakt de kerk nu een donkere indruk, aan de andere kant is de variatie in bouwstijl zichtbaar. Er zijn tijdens de restauraties geen sporen van een ouder kerkgebouw gevonden.
De vernieuwde banken zijn aan de kant versierd met een symbool
Het interieur
Het doopvont is oud (14de eeuw) en is zoals in deze streken vaker voorkomt gemaakt van zandsteen. De herenbank en de preekstoel hebben een respectabele ouderdom en dateren uit de 17de eeuw.
Detail Herenbank Doopvont zandsteen
Een ouder heiligdom en van wie dan?
Verrassend genoeg duikt dit voor mij onbekende stadje op in het boek 'Leylijnen in de Lage Landen'.
De kerk zou gebouwd zijn op een leycentrum waar tot 925 de godin Fostare aanbeden werd. Ze zou als vruchtbaarheidsgodin vereerd zijn in Friesland, dat in die tijd groter was dan onze huidige provincie.
Na die tijd werd het centrum in gebruik genomen als bidplaats en bij vergroting van het aantal inwoners is er besloten tot de bouw van een kerk. Ik sluit de verering van deze godin niet uit, al is de waarneming op paranormale wijze gedaan.
Er is één ding dat me aan het denken zet waar het de aanbidding van de Friese godin Fostare betreft.
Voor-christelijke godinnen werden niet vereerd in een gebouw maar op een open plek. De verlenging van het schip heeft pas in de 14de eeuw plaatsgevonden. Het koor werd in het begin van de 16e eeuw vernieuwd. Kán het zijn dat de plaats waar Fostare vereerd werd nog een tijdlang een open plek is gebleven?
Krachtplek
Buitenwaarts rondlopend is er een sterke energie waar te nemen aan de noord-oostkant van het koor. Dus niet op de middellijn van de kerk, maar er iets naast. Diezelfde energie neem ik waar als ik in de kerk zelf ben (rechts naast de nis onder het linkerraam van het koor van binnenuit gerekend).
Op de plaats van het altaar zelf lijkt de energie even te ontbreken. Voor mezelf benoem ik het als 0-energie. Vanaf die plek lijkt de energielijn die loopt vanaf de toren zich te splitsen in een lijn die rechtdoor loopt en een lijn die naar het noord-oosten afbuigt. Ik ervaar de afbuigende lijn sterker dan de recht doorgaande.
Overigens komt het vaker voor dat de sterkste energie net naast het midden ervaren kan worden. Bv. bij de kerk in Oosterland (Noord-Holland, hier ligt een krachtpunt even ten zuid-oosten van het koor, zie kopje 'Zwerfstenen').
Een rondje rond deze kerk maakt al duidelijk dat er op een oudere plaats gebouwd moet zijn of op een speciaal ervoor uitgekozen plaats. Van oudere kerken zijn er geen sporen gevonden dus houd ik het voorlopig even op het laatste.
Nu zijn oude kerken volgens een vast energiepatroon gebouwd. Een voorbeeld hiervan vind je op de site van wichelen.nl. Leg je dit patroon (of matrix) op de plattegrond van oude kerken (Anloo, Vries), dan zie je dat de plaatsen van altaar en hoogkoor exact overeenkomen.
Het probleem van deze kerk was dat er geen plattegrond van bestond. En zo die al bestaat is die onvindbaar voor mij. Het enige dat overbleef was om deze zo goed mogelijk te tekenen en de plaatsen waar ik energie waarnam te markeren. Daarna besloot ik de matrix erover heen te leggen. Ook hier paste het energiepatroon exact op de juiste plaatsen. Dat laatste had ik ook wel verwacht.
Ik ben me ervan bewust dat iedereen andere ervaringen heeft. Bij mij resoneert deze kerk sterk. Teruglopend vanaf de bakker in de hoofdstraat tintelt de linkerkant van mijn hoofd. Ook vanaf de andere kant komend is er energie van een afstand voelbaar. Mijn handen tintelen als ik over het pad rond de kerk loop. Dat de plek energie uitstraalt is zeker.
Leylijnen
Vanaf de kerk loopt een leylijn van 52.2 kilometer via Spannum naar Wijnaldum (Vleer)
Adres
Bonifatiuskerk, Willinge Prinsstraat 2, 8421 PE Oldeberkoop
Noten
* In 1553 wordt gesproken over 'de Parochiekerk van de H. Vitus te Antiqua Bercoop in Stellingwerff '
Bronnen
Brochure 'Oldeberkoop en haar kerk' (uitgave 2019)
Deijk, Ada van, Romaans Nederland, 1994, p. 33, 269
Steensma, Dr. Regn, Langs de oude friese kerken, vierde druk, zonder jaartal, p. 136
Vleer, Wigholt, Leylijnen in de Lage Landen p.92
Eerdere blogs
Websites
Geplaatst in Kerk Krachtplaats
