De Eikkoning en de Plantmaan

De Plantmaan duurt van 16 juni tot 15 juli. De boom die erbij hoort is de Eik. De Eik is groot en sterk. Het is een van de langzaamst groeiende bomen en kan meer dan 200 jaar oud worden. Zijn stam is dan vaak hol en daar worden verhalen omheen verteld. Er worden Mariabeelden in gevonden en kinderen in verborgen om ze te beschermen tegen gevaar van buiten...

Een heilige boom

De eik is groot en sterk. Zijn stam is dik en de boom heeft een majestueuze kroon. De eik kan eeuwen oud worden. Dan wordt hij vaak ook hol. Vooral die oude eiken roepen ontzag in me op.  
De Latijnse naam is Quercus Robur en betekent 'mooie kracht'.  Hij wordt bestempeld als de koning van het woud. 

In vroegere tijden stond hij centraal in de verering van oude volken. Druïden brachten offers onder de eik, toen een heilige boom, speciaal wanneer de Maretak er in groeide. Na de kerstening werden veel eiken omgehakt, maar mensen bleven de plekken bezoeken. Paus Gregorius de Grote heeft daarom in het jaar 601 het bouwen van kerken op die oude heidense plaatsen verplicht  (zie noot).  

Eeuwenoude eiken

In Nordskoven (Denemarken) is een heel oud bos met drie heel oude eiken. De oudste van deze eiken, Konge egene (Koningseik), is tussen de 1500 en 2000 jaar en daarmee de oudste eik in  Noord-Europa. De boom zou al een oude eik geweest zijn toen de Deense koning Gorm de Oude regeerde (916-958). Jaarringenonderzoek uit 1965 heeft uitgewezen dat de boom minimaal 1450 jaar oud is, mogelijks zelfs tot 1900 jaar oud.


De stam is hol


Denemarken: Koningseik in Nordskove

Signatuur en typologie

Aan de signatuur van de eik kun je zijn kracht al aflezen. Hij maakt je bewust van je innerlijke sterkte en kracht. Hij kan wel een stootje hebben. Van hem kan leren om rechtop blijven staan en je niet omver laten duwen. En omdat ze zo oud kan worden heb je misschien het gevoel dat ze er altijd al is geweest. 
Kracht en uithoudingsvermogen kan deuren openen. Je kan de eik zonnekracht toedichten en net als de zon kan je je in zijn aanwezigheid koesteren. De eik bergt ook eigenschappen van Jupiter in zich. Met deze planeet kan je groots, gul en gastvrij zijn. In het kader van het laatste zijn er in Engeland veel pubs die 'The Oak 'heten.  Er worden dus twee planeetkrachten gespiegeld in de 'persoonlijkheid' van de eik. 


Een sterke en robuuste stam

Geneeskundige eigenschappen 

Op lichamelijk niveau verhoogt Eik de weerstand en heeft een kalmerende werking. Door het hoge gehalte aan looistoffen werkt Eik vocht afdrijvend, desinfecterend en bloedstelpend. Het aanwezige calcium is goed voor de botten. 

De Eik als zomerkoning

De Eik is groot en sterk en heeft een krachtige energie. Hij stimuleert je tot actie. Hij regeert daarom over de eerste zes maanden. De lichte helft van het jaar bereikt zijn hoogtepunt met de zomerzonnewende.  Na dit tijdstip draagt hij de leiding over aan Zuster Hulst. Zij die degen met wie we de tweede helft van het jaar ingaan. Met haar altijd groene takken en haar rode besjes regeert tot de jaarwisseling. 

De Eik en de Hulst spelen dus een rol bij de Zomer- en Winterzonnewende. Ken je de verhalen van de koning die na het vieren van de zomerzonnewende ritueel geofferd werd? Dan kwam er een nieuwe koning voor de tweede helft van het jaar. Je zou kunnen zeggen dat de Eik de doorgang van de twee jaarhelften symboliseert. 
De Eikkoning wordt geboren in midwinter en op midzomer gedood door de Hulstkoning. Die dood is symbolisch, want tegen het eind van het jaar neemt hij op zijn beurt de regie van de Hulstkoning weer over. De Eik draagt het stokje over aan de Hulst en andersom. Of de Hulstkoning dan ook ritueel geofferd wordt lees ik nergens. De Eik heerst over het lichte deel van het jaar, de Hulst over het donkere deel. In het ene verhaal wordt verteld over twee koninklijke broers, in het andere gaat het over een koning en een koningin.  


De Eik als Zomerkoning

In het boek The Celtic Lunar Zodiac staat een prachtige afbeelding van de Hulstkoningin. In The heilige buxusmoeder wordt de Hulst als vrouwelijke tegenspeler gezien. Beide boeken zijn geschreven door vrouwen en misschien zit daar het verschil. Zelf vind ik het samenspel van de koning en de koningin het meest passend, met name de donkere periode van het jaar de tijd is om in te keren. De keuze voor een koning of koningin mag je zelf maken 😉.


Hulstkoningin uit The Celtic Lunar Zodiac, p. 96
 © tekst: Helena Paterson
 ©  illustraties: Margaret Walty, 1992
Met dank voor de toestemming 

Eiken op mijn pad

Het sleutelwoord van de eik is 'Kracht'. Er zijn veel eiken in de loop van de jaren op mijn pad gekomen. Ik heb er meerdere blogjes over geschreven. Zie de links hieronder. 
Er staan prachtige, oude eiken in Wolfsheze. In het het bos bij het Quackjeswater in Rockanje vind je statige exemplaren. In Den Hout vertelt een Duizendjarige Eik zijn eigen verhaal. Bij Overasselt hangen ze lintjes in de boom. In Oirschot is er op de plaats van de oude eik een kapelletje gebouwd en in Velthoven staat een eik met het Mariabeeld in de kruin in de kerk. In Deventer vonden we 'Groene Mannen' in en om de kerk. En op de plaats van de Bergkerk aldaar moet een heel oude eik hebben gestaan. In het Staalduinse Bos bij Maasdijk staat een gespleten eik met een 'mensafdruk' erin. Die foto wil ik er als laatste toch nog even bij zetten...


De eik met de 'mensenafdruk' in het Staelduinse Bos




Boomkalender

De Eik hoort bij de bomen van de Boomkalender. Boven in de balk vind je onder het kopje Boomkalender  meer over de dertien bomen die daarbij horen.


Verplicht bouwen op heilige plaatsen

Onze voorouders bouwden tot 1350 hun heiligdommen bij voorkeur op krachtplaatsen. Deze plaatsen werden in principe door de Kerk overgenomen en gekerstend, net zoals dit met het altaar gebeurde. Het in gebruik nemen van deze 'heidense' plaatsen gebeurde in opdracht van Paus Gregorius de Grote. Tijdens het Concilie van Tours in het jaar 567 werd het vereren van stenen, bomen en bronnen verboden. In 601 verbiedt Paus Gregorius de Grote (589-604) het verder verwoesten van heilige plaatsen. Hij geeft per brief aan Mellitus de opdracht om alle heidense plaatsen te integreren in het christelijk geloof ('de tempels van de heidenen niet te verwoesten maar met wij-water te besprenkelen en daarna in christelijke kerken te veranderen').
Het verbod om nog langer op voorchristelijke plaatsen te bouwen lijkt in relatie te staan met het uitbreken van de pest. 


Bron: Brief Paus Gregorius aan Mellitus: link

Koningeiken

De drie koningseiken staan in Nordskoven (Denemarken), nog voorbij Jaegerspris. De oudste van deze eiken, Konge egene (Koningseik), is tussen de 1500 en 2000 jaar en daarmee de oudste eik in  Noord-Europa. Jaarringenonderzoek uit 1965 heeft uitgewezen dat de boom minimaal 1450 jaar oud is, mogelijks zelfs tot 1900 jaar oud. 


Bronnen

Huising, Marjannen, De heilige buxusmoeder, 2015
Maessen, Yvonne / Streefkerk, Jim, Kruiden, signatuur en eigenschappen, 1993
Paterson, Helena, The Celtic Lunar Zodiac, 1992

Websites

Hier kun je een van de versies van het verhaal van koning Eik en koning Hulst lezen.

Op de website informatie over de eeuwenoude bomen in Jaegerspris

Gerelateerde blogs

Met zijn drieën lopen we door het bos. Mijn vriendin nam ons ermee naar toe. Zij kent het bos als geen ander en wijst ons de magische plekken. We draaien een rondje door het bos en picknicken onder een boom op een open plek. Dan komen we bij de plataan. De boom staat op een bijzondere plek en wordt gebruikt als koortsboom...

Aan beide zijden van de processielaan naar het heiligdom stonden eiken. Twee van deze eiken hebben de tijd overleefd. Ze heten Gogh en Magogh. Gogh is in april 2017 verloren gegaan ten gevolge van brand. 

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2013/06/de-eik-en-de-plantmaan.html
De Plantmaan duurt van 16 juni tot 15 juli. De boom die erbij hoort is de Eik. De Eik is groot en sterk. Het is een van de langzaamst groeiende bomen en kan meer dan 200 jaar oud worden. Zijn stam is dan vaak hol en daar worden verhalen omheen verteld. Er worden Mariabeelden in gevonden en kinderen in verborgen om ze te beschermen tegen gevaar van buiten...

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2014/03/het-kapelletje-van-de-heilige-eik.html
In Oirschot staat de kapel van Onze Lieve Vrouw van de Heilige Eik. We gingen ernaar op zoek toen we het beeldje van Maria vonden in de kerk van Oirschot.  Daar lazen we dat dit volgens de legende in het begin van de 15 de eeuw op het zand in het riviertje de Beerze was gevonden. Het beeldje werd in een eik geplaatst en door de boeren en herders vereerd...

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2014/08/verrassingen-in-het-staelduinse-bos.html
Een van de plekken waar ik graag naar toe ga is het Staelduinse Bos bij Maasdijk. Ik begin er een beetje thuis te raken en neem graag vrienden mee naar de 'boom, de beuk en de kruidentuin. De 'boom' is een eik met een prachtig patroon van een borstkas in zijn stam. Ik blijf hem bijzonder vinden. Bij elke wandeling lokt hij me even naar zich toe...

Als we wakker worden schijnt de zon en eensgezind gooien we onze plannen om. We zoeken een reden voor een uitje en vinden in een van mijn boeken  een beschrijving van de Heilige Eik in den Hout. De betreffende eik kan bogen op een hoge leeftijd en staat er in 1989 al meer dan 750 jaar. Bewijs voor zijn ouderdom is zijn vermelding op oude kaarten. Hij vraagt in één oogopslag je aandacht door zijn vorm en zijn uitstralende energie...

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2016/03/betoverde-groeikracht.html
Die dikke eik staat aan de rand van de waterkant. Zijn stam is al dicht bij de grond vertakt en zijn voet is met mos bedekt. Hij staat er prachtig bij, maar op een ongewone plaats met een ongewone vorm. Ik sta er letterlijk even bij stil. Het is nog vroeg en doodstil in het bos. In gedachten hoor ik de echo van het stemmetje van mijn destijds nog jonge dochter die me dringend vroeg: 'Mam, wil je alsjeblieft niet tegen de planten praten als de buurvrouw in de tuin is?' Niemand te zien, en op de vogels na niemand te horen. Ik doe het lekker toch ...

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2017/10/de-wodanseiken-bij-wolfheze.html
Ze staan er al sinds mensenheugenis: de Wodanseiken in Wolfheze. Hun naam roept iets geheimzinnigs op. Ze staan te midden van veel soortgenoten. Stonden ze vanouds in een heilig eikenbos? Dan is er ook de Duizendjarige Den...

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2020/01/onze-lieve-vrouwe-ter-eik-in-veldhoven.html
Ik wilde er al heel lang naar toe. Naar Onze Lieve Vrouwe ter Eik in Veldhoven. Ze bevindt zich in de kruin van een eikenboom. Zo werd ze eeuwen geleden in een weiland gevonden. Het zag er naar uit dat ze daar wilde blijven. Toen de mensen dat begrepen bouwden ze een kapelletje over de boom. Die moest daarvoor een beetje 'pas' gemaakt worden. Wat het bijzonder maakt is dat ze samen met de boom een plaats gekregen heeft in de kerk. Ze staat er niet ver van de oorspronkelijke vindplaats...

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2020/07/lintjes-aan-de-boom-bij-overasselt.html
De ruïne van de kapel bij Overasselt staat al een tijdlang op mijn lijstje. Op deze dag komt het ervan om naar de plek te rijden. Naast de muur aan de zuidkant staat een koortsboom vol met lapjes. Het binden van lapjes en lintjes aan een boom komt voort uit een oude voor-christelijke gewoonte. Door het 'afbinden' van de koorts vraag je om genezing. Er zijn verschillende legendes verbonden aan de ruïne met de boom. Vooraf heb ik geprobeerd om ze te ontwarren. Op de plek zelf  laat ik dat even los en focus me op de sfeer en de energie...  

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2022/07/deventer-groene-mannen-en-een-verdwenen.html
In Deventer aangekomen lopen we als eerste tegen de Bergkerk aan. Letterlijk, want deze kerk staat op een heuvel. Ik heb er over gelezen, maar hij staat niet op mijn lijstje. Natuurlijk kan ik de verleiding niet weerstaan om er naar binnen te gaan. De kerk is gewijd aan Sint Nicolaas maar door de bevolking omgedoopt tot Bergkerk. Je moet ook even klimmen om de ingang te bereiken. Ik laat me verrassen door het onverwachte bezoek en op mijn lijstje of niet, ik ga de andere dag nog een keer terug...

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2023/01/aldeneik-de-oude-wodanbron-en-een.html 
Bij de naam Aldeneik krijg ik onmiddellijk een associatie met een oude eik of oude eiken. In dat geval een oud eikenbos. Met die gedachte blijk ik er niet heel erg naast te zitten. Rond het jaar 730 is het klooster 'Eycke' gesticht voor de twee dochters van een Frankische edelman. Volgens de verhalen is het gebouwd in een 'klein en nutteloos bos' waar zich een heldere bron bevond. Maar niet nadat het gezuiverd was van alle sporen van heidens bijgeloof. Het bos is verdwenen, evenals het klooster. Maar de bron bij de huidige Harlindis en Relindis kapel bij de Sint Annakerk kan wel eens dezelfde bron zijn uit het verhaal...





 







Reacties

Een reactie posten