Sint Hallvard en het wapen van Oslo

In Oslo stuit ik op een bijzonder putdeksel. Het trekt mijn aandacht door de afbeelding. De man in het midden heeft drie pijlen in de ene hand, en een rond voorwerp in de andere. Onder zijn voeten ligt een naakte vrouw. Twee leeuwen en vier sterren maken het plaatje rond van wat het wapen van de stad blijkt te zijn. Het beeldt de legende van Sint Hallvard uit...



Putdeksel met  zegel van Oslo

Het wapen of zegel

Op het putdeksel is het wapen van Oslo afgebeeld.  Het is gelijk aan een zegel dat rond het jaar 1300 werd gebruikt. Dit oude zegel kun je hier vinden. Het huidige wapen of zegel is ontworpen in 1924 en is gelijk aan het oorspronkelijke exemplaar. Het beeldt de legende van Sint Hallvard uit. De leeuwentroon refereert aan de zegels van de koningen van Noorwegen. Hiermee komt de heilige symbolisch op koninklijke hoogte te staan.


Het wapen van Oslo (bron afbeelding)

De legende

Sint Hallvard was de Patroonheilige van Oslo. Al in 1130 werd een kathedraal aan hem gewijd. In de legende wordt verteld dat Sint Hallvard een vrouw wilde redden van een groep achtervolgers. Ze werd beschuldigd van diefstal. De heilige probeerde met haar per boot het Dammenfjord over te steken. Beiden werden door een een pijl gedood. De vrouw kreeg een graf op het strand en Sint Hallvard werd met een molensteen om zijn nek tot zinken gebracht. Toch belandde hij niet op de bodem van de fjord. Ondanks de zware last bleef zijn lichaam drijven. De derde pijl zou symbool kunnen staan voor het ongeboren kind dat de vrouw droeg, aldus de informatie.

Het kan verkeren

Het zegel is aan veranderingen onderhevig geweest. Al scrollend kom ik verschillende versies tegen. Bij een tweede zegel uit 1590 zijn de attributen van hand verwisseld en de sterren verdwenen. In 1624 wordt de stad geteisterd door een grote brand en niet meer opgebouwd. De kerk van Sint Hallvard vervalt tot een ruïne en de legende raakt in het vergeetboek.
Om redenen waarover we kunnen gissen wordt het zegel in 1659 veranderd. Koningin Margareth 1 staat in deze versie centraal. De afbeelding is bij de bevolking erg populair en wordt ook afgebeeld op haardplaten. Onder haar voeten ligt een geharnaste dode soldaat. De molensteen is dunner en lijkt meer op een ring. Samen staan ze symbool voor de drie landen die zij verenigde: Zweden, Noorwegen en Denemarken. De dode soldaat vertegenwoordigde de vijand van de koningin, te weten Albrecht van Mecklenburg.


De Zwarte Madonna in Creuse

Met zijn vieren zijn we op weg naar St. Quentin la Chabanne. Daar staat een Zwarte Madonna in de crypte van het kerkje. Zij is de enige in het departement Creuse en we willen haar niet graag missen nu we min of meer in de buurt zijn. Er zijn fundamenten gevonden van een oudere kerk en in het verre verleden heeft er een Romeinse Tempel gestaan op deze plek...



Notre Dame sous Terre (Onze lieve Vrouwe onder de Aarde)


Notre Dame sous Terre 

Onderweg komen we tot de ontdekking dat er uitgerekend deze dag (12 augustus) een processie plaatsvindt ter ere van Notre Dame sous Terre. We zouden  dat graag meemaken, maar het is duidelijk dat we dat niet gaan halen. We vervolgen onze reis in de hoop er nog een staartje van mee te pakken. Stel je voor, dat we er aankomen en dat de Madonna op stap is :-). Maar het ligt anders. Er zijn bloemen gebracht en ze heeft voor zover we het kunnen over zien haar plaatsje in de crypte niet verlaten.

De Zwarte Madonna is donker en mooi! Ze draagt haar kindje op de linkerarm en staat in de achterste nis van de crypte. Ze is een vervangend exemplaar voor een ouder beeld uit de dertiende eeuw. Dat laatste is tijdens de godsdienstoorlogen verwoest. Het huidige beeld stamt uit de zeventiende eeuw en is dus van latere datum dan het kerkje. Haar specialiteit is om de kinderen te beschermen. Als dank daarvoor worden in de crypte kleding, schoentjes en linten bewaard. Aan beide zijden van de nis zijn gedenktekens zichtbaar.

Onder de nis waar Notre Dame sous Terre staat is een symbool met een dubbele M te zien. Verstrengeld met elkaar, de ene rechtop en de andere ondersteboven. Ik heb dat eerder gezien bij de Zwarte Madonna van Limoux. Het zouden de initialen van Maria Magdalena zijn.


De bloemen getuigen van de zojuist gehouden processie
Onder het kleed de 'dubbele M'  


De 'dubbele M' bij Notre Dame de Marceille in Limoux

Notre Dame sous Terre in de bovenkerk

Boven in de eigenlijke kerkruimte ontdek ik twee ramen met de tekst  'Notre Dame sous Terre. Het ene toont een Maria met kind, en het andere Jezus met Maria. De figuur van Jezus kroont de Maria.
Deze afbeelding zet me aan het denken. Wordt hiermee een relatie gelegd met Maria Magdalena? 
Verder staan er nog twee oude beelden. De ene Maria staat op een toren en draagt het kind rechts. Het kindje staat op een 'wereldbol' met sterren. De  kleuren van haar gewaad zijn traditioneel blauw en wit. Zowel de Madonna als het kind zijn gekroond.
Het andere beeld is duidelijk ouder en maakt deel uit van een soort drieluik. Haar kleuren zijn rood en blauw. Ze draagt het bijna staande kind op de linkerarm en vormt het hoofdelement van een drieluik.
Van beide Maria's kan ik geen aanvullende informatie vinden.


Notre Dame sous Terre aan de onderzijde van het raam



Een tweede raam met de tekst 'Notre Dame sous Terre'




Twee oude Maria beelden in de kerk

Het kerkje

Het kerkje staat op een heuvel en dateert uit de veertiende eeuw. Het staat op een pleintje met aan zijn zijde het oude stadhuis, dat nu in gebruik is als school. Boven de ingang in het westen  hangen vier klokken in bogen, die onderdeel uitmaken van een  klokmuur. Er is een afstand van zo'n vijf meter met de rest van het gebouw. De crypte zou tegelijk gebouwd zijn met het schip. Andere bronnen noemen de elfde eeuw als datum.

Een ouder heiligdom

Op het informatiebord zijn met groen de fundamenten van een oudere kerk aangegeven. 'Tijdperk onbekend' staat er in de legenda bij vermeld. Onderaan wordt verwezen naar een menhir in de buurt. In verschillende  bronnen lees ik dat hier voorheen een Mercurius tempel heeft gestaan. Een heiligdom gewijd aan de Romeinse god Mercurius dus, de god van de handel, de reizigers en de winst.
In het huidige kerkje staat een bewaard gebleven altaar uit de eerste tot tweede eeuw na Christus.  De inscriptie getuigt van een eredienst voor Mercurius en de keizer. De tekst ervan luidt: 'In opdracht van Sabinus heeft Clarissa van haar fortuin dit altaar geplaatst'. Het is opgedragen aan Omperial Numina en Mercurius. De inscriptie eindigt met 'Biga heeft haar wens terecht vervuld'. Het is gekerstend door het te zegenen (transformé en bénitier). Een afbeelding ervan vind je op deze site. Het altaar staat onderaan een trap die naar boven leidt. Ik ben er voorbij gehold op weg naar de crypte :-).
De vraag die in me opkomt is of deze heuvel mogelijk plaats geboden heeft aan een tempelcomplex dat groter was dan het huidige kerkje. Iets van de grootte van de tempel op de Puy de Dôme kan ik me hier niet voorstellen. Op internet vind ik afbeeldingen die meer in de richting gaan van de stijl waarin de (gereconstrueerde) Nehelleniatempel er uit moet hebben gezien. Een van de best bewaarde tempels uit de tijd van de Romeinen staat in de stad Nîmes. Een foto ervan vind je hier.  


Op het informatiebord staan de resten van een ouder gebouw aangegeven


Links: Ruïnes Mercuriustempel Puy de Dôme (Frankrijk)
Rechts: Reconstructie tempel Nehellenia (Nederland, Colijnsplaat)

Krachtplaats

Nog even dwalen mijn gedachten naar de Zwarte Madonna en de Romeinse tempel die voorheen op deze plaats gestaan moet hebben. Heel waarschijnlijk was dit in de voorchristelijke tijd al een Keltische heiligdom. Wordt hier al eeuwenlang de godin in verschillende vormen vereerd?
Zowel in de crypte als in de kerk kon ik energie rond mijn hoofd waarnemen. Dat dat voor iedereen anders is en mogelijk afhankelijk van het tijdstip is een gegeven. Maar wie weet ervaar je het zelf als je deze oude plaats bezoekt. 


Adres

Creuse: Departement 23
D992 Saint-Quentin-la-Chabanne - Frankrijk
Coördinaten: 45. 51.53 N, 209.16 E

Noten

De crypte ligt onder het oostelijk deel van het schip en is vanuit de kerk bereikbaar via een trap.

Hier bevindt zich de Zwarte Madonna met de toepasselijke naam 'Notre Dame sous Terre'.

Van de Puy de Dôme is bekend dat er al vanaf de Oudheid veelvuldig erediensten werden gehouden. Eerst door het volk der Avernes en vervolgens door de Gallo-Romeinen die er rond de eerste eeuw na Christus een Mercuriustempel bouwden. 


Onze voorouders bouwden tot 1350 hun heiligdommen bij voorkeur op krachtplaatsen. Deze plaatsen werden in principe door de kerk overgenomen en gekerstend, net zoals dit met het altaar gebeurde. Het in gebruik nemen van deze 'heidense' plaatsen gebeurde in opdracht van Paus Gregorius de Grote. 
Tijdens het Concilie van Tours in het jaar 567 werd het vereren van stenen, bomen en bronnen verboden. In 601 verbiedt Paus Gregorius de Grote (589-604) het verder verwoesten van heilige plaatsen. Hij geeft per brief aan Melitus de opdracht om alle heidense plaatsen te integreren in het christelijk geloof ('de tempels van de heidenen niet te verwoesten maar met wij-water te besprenkelen em daarna in christelijke kerken te veranderen'). 

Het verbod om nog langer op voorchristelijke plaatsen te bouwen lijkt in relatie te staan met het uitbreken van de pest. 

Gerelateerde Blogs




Bronnen

Jacques Bonvin- Vierges Noires  La réponse vient de la Terre, p. 239
Coys Goisen - De oude Wijsheid, p.26
Dr. Annine E.G. van der Meer- De Zwarte Madonna van Oer- tot Eindtijd
Dr. Annine E.G. van der Meer- De Drie Dames uit Duitsland, p.51, 53 n. 12, 13
Wigholt Vleer - Leylijnen en leycentra in de Lage Landen, p 27

Websites

https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89glise_Saint-Quentin_de_Saint-Quentin-la-Chabanne
http://www.mariusvazeilles.fr/blog/wp-content/uploads/2016/11/actes-colloque-Marius-Vazeilles-2015.pdf p.39: Un autre sanctuaire devait exister à proximité de St Quentin-la-Chabanne, comme en témoigne un autel inscrit qui s’y trouve en remploi. L’inscription y atteste un culte en l’honneur de Mercure et de l’empereur23. Malheureusement, aucun site n’est connecté à cette inscription.

Citaat brief Paus Gregorius:"To his most beloved son, the Abbot Mellitus; Gregory, the servant of the servants of God. We have been much concerned, since the departure of our congregation that is with you, because we have received no account of the success of your journey. When, therefore, Almighty God shall bring you to the most reverend Bishop Augustine, our brother, tell him what I have, upon mature deliberation on the affair of the English, determined upon, viz., that the temples of the idols in that nation ought not to be destroyed; but let the idols that are in them be destroyed; let holy water be made and sprinkled in the said temples, let altars be erected, and relics placed. For if those temples are well built, it is requisite that they be converted from the worship of devils to the service of the true God;