Denemarken: een Vikingen monument bij Jelling (2)
Door Joke Visker - juli 11, 2017
Dit blog is een vervolg op: Denemarken: een vikingen monument bij Jelling (1)
De opgravingen van 2006 tot 2013 hebben de situatie van zo'n duizend jaar geleden blootgelegd. De tekeningen geven een beeld van hoe deze 'Koningsplaats' er in die tijd uitgezien moet hebben. De vormen van het schip en de palissade zijn vanaf de noordelijke grafheuvel goed waar te nemen. De hoekpunten van de palissade zijn zo op het eerste gezicht uitgelijnd op de zomer- en winterzonnewenden. In het museum van Jelling vinden we twee plattegronden, die we wat nader willen bekijken. Daar nemen we alle tijd voor :-).
Plattegronden genoeg verspreid over het hele terrein
Uitzicht vanaf de noordelijke heuvel
Uitzicht vanaf de noordelijke heuvel
De vorm van het schip is door witte tegels weergegeven,
maar het schip werd oorspronkelijk gebouwd met grote stenen
Voorbeeld van een kleiner Vikinggraf bij Lindholm Høje (zie blog)
De palissade is gemarkeerd met witte palen
Een schip en twee heuvels
De eerste afbeelding laat de vorm van het schip en de twee heuvels zien. Het geheel omgeven door de palissade. De boot met de ronde vorm doet me denken aan een zonneboot. Zoiets als in Egypte waar Horus met zijn boot 's nachts de Melkweg oversteekt, of waar de farao zijn reis mee naar de sterren maakte. Zou deze boot bedoeld geweest zijn om Gorm de Oude symbolisch naar de hemelen te voeren? De christelijke herbegrafenis van de koning was toen nog niet aan de orde. En waarom die palissade met voor die tijd enorme afmetingen? Tot nu toe geen idee, maar dat verandert als de tweede plattegrond in beeld komt :-).
De oudste afbeelding laat de vorm van het schip en de twee heuvels zien
Uitgedachte vormgeving
De tweede plattegrond fascineert me door de geometrie die toegepast is op het complex. De lijnen getrokken vanuit de vier hoekpunten van de palissade kruisen elkaar precies in het midden. Niets is aan het toeval overgelaten.
We kunnen de lijnen-met maten laten oppoppen door knopjes op bepaalde punten in te drukken. Zoals je vroeger in Parijs wel eens de route van de metro kon laten oplichten op een plaat aan de muur, zo werkt dat ook hier, maar dan is de plattegrond geprojecteerd op een tafel.
Helaas kunnen we net als bij de metrolijnen maar één maat tegelijk tevoorschijn toveren. En dan ook nog eens net te kort om er een foto van te maken.
De 'zon' in het midden van de boot en de hoekpunten van de palissade vertellen misschien wel een bijzonder verhaal. Mijn gevoel zegt dat de hoeken overeenkomen met de punten waar de zon met midzomer en midwinter opkomt en ondergaat. En de noordelijke grafheuvel ligt precies in het midden! Ik wil de informatie graag mee naar huis nemen om er verder naar te kunnen kijken. Helaas voor mij: geen documentatie, geen boek, of toch? De aardige dame van de balie brengt ons in contact met de historicus van het Museum. Via hem krijg ik informatie over een archeologisch artikel, waarin de maten van het monument opgenomen zijn :-).
De lijnen kruisen elkaar precies in het midden
Ter vergelijking de lucht foto gedraaid in dezelfde richting als de plattegrond.
Midzomer en midwinter in beeld
Ik sta niet alleen in mijn hypothese. Een Deense astronoom had hetzelfde idee en leuker nog: de theorie is afgelopen zomer door hem met mensen van het museum getest. Het gedeelde vermoeden blijkt juist. Bovenop de noordelijke heuvel heb je zicht op de zonsopgangen en zonsondergangen met midzomer en midwinter.
Berekeningen en observaties tonen kleine verschillen aan, die toegeschreven kunnen worden aan de ouderdom van het complex. Het kerkje en de runensteen vertellen het verhaal van de kerstening van Harald Blauwtand.
Duiden de uitlijning van het schip en de palissade dan op hun beurt op een pre-christelijke traditie? Jelling was de 'Koninklijke' plaats tijdens de regering van koning Gorm en zijn zoon. Wie van de twee bracht de kennis van geometrie en zonnewendes mee naar Denemarken?
Vanuit het museum krijg ik een positieve reactie met de toevoeging dat de match van zon-en-hoekpunt niet op toeval lijkt te berusten en dat Harald Blauwtand meerdere monumenten met een onderliggende betekenis op zijn naam heeft staan. Zullen we het dan maar op de laatste houden?
Voor nu ga ik even over op een zomer ritme en wens iedereen een zonnige vakantie :-).
Voor nu ga ik even over op een zomer ritme en wens iedereen een zonnige vakantie :-).
Voor wie geïnteresseerd is in de berekeningen: zie tekening.
Hierbij zijn de hoeken van de palissade en de breedtegraad van Jelling meegenomen.
Noten
Het kaartje is gekopieerd uit het volgende artikel: p. 44
Mads Dengsø Jessen, Mads Kähler Holst, Charlotta Lindblom, Niels Bonde & Anne Pedersen (2014) A Palisade Fit for a King: Ideal Architecture in King Harald Bluetooth's Jelling, Norwegian Archeological Review, 47:1, 42-64, DOI: 10.1080/00293652.2014.921239
Een cirkel getrokken vanuit het middelpunt met als straal de helft van de lengte van de boot past exact binnen de palissade.
De graden van de hoeken verschillen minimaal van zonsopgang en zonsondergang ten tijde van de Zonnewendes
Geplaatst in Denemarken Winterzonnewende Zomerzonnewende
