Maastricht: die dag ga ik op kerkenpad

Half slaperig stap ik om zes uur in de auto. Mijn man gaat een dagje brood bakken bij de Bisschopsmolen in Maastricht en ik heb bedacht dat ik de St. Servaasbasiliek wil bezoeken. Nog voor negenen sta ik op een bijna verlaten Vrijthof. Een eveneens vroege bezoekster fotografeert de kerk en brengt me op een idee. Stil en leeg ligt het plein te wachten op de drukte van de dag...

De St. Servaasbasiliek

De St. Servaasbasiliek is gebouwd boven het graf van Sint Servaas. Hij was de eerste bisschop in Nederland en werd in het jaar 384 in Maastricht begraven. Dat gebeurde buiten de stad, langs de heerweg, zoals dat in de Romeinse tijd gebruikelijk was. Talloze pelgrims bezochten sindsdien deze plek om hem te vereren. Boven het graf werd een kleine, houten kapel gebouwd, die later vervangen is door een stenen kerk. De huidige basiliek heeft in de loop der tijd een aantal uitbreidingen ondergaan. In de schatkamer worden relieken bewaard van Sint Servaas, samen met die van andere heiligen. Mijn belangstelling gaat voornamelijk uit naar de crypte en het leycentrum.

Om negen uur is de kerk nog niet open voor bezoek. Wel kan ik even een kijkje nemen in de galerij en een kapel. De ingang van de kerk ligt op het noorden en even ben ik gedesoriënteerd. Mijn gevoel voor richting is niet optimaal en ik ben niet gezegend met het bekende postduiveninstinct. Recht voor me een galerij, rechts van me een kapel waar een dienst gehouden wordt en links een gang die de hoek om lijkt te gaan. De ligging van de kerk is nog niet duidelijk, maar de plattegrond die ik later scoor helpt me enorm.


Links: Het Vrijthof in de vroege ochtend, met de St. Servaas en de St. Jan 
Rechts:  De galerij van de Sint Servaasbasiliek bij binnenkomst 


      Het beeld van St. Servaas bij de hoofdingang              De ingang van de kerk ligt in het noorden

Leycentrum

Mijn eerste verkenningstocht heeft de twee westertorens als doel. Ertussen bevindt zich een sterk leycentrum en het lijkt me goed om daar te beginnen. Een rondje rond de kerk brengt me op de goede plek. 
De westkant wordt versterkt met grote steunbogen, met in één daarvan een nis met een zittende madonna-met-kind. Aan de andere kant van de straat traceer ik een beeld van Maria aan de gevel, eveneens met kind. 
De energie tussen de twee torens is voor mij aan de buitenkant niet echt voelbaar, maar ik heb goede hoop dat het binnen beter lukt. Daar kom ik terecht bij het orgel. De plek tussen de torens is niet toegankelijk, maar in ieder geval ben ik in de buurt. Hier voel ik de energie wel beter, in aanmerking genomen dat ik weet waar ik moet voelen. 


Overbrugging met steunbogen en zittende Madonna met kind in  een nis van de steunboog


Mariabeeld aan de gevel van de overkant             De twee westelijke torens in beeld

Het Vagevuur

Aan de zuidzijde kom ik langs een portaal met beelden aan de muur, in de sfeer van de Franse kathedralen. Het ziet er mooi uit. Het hek ervoor is gesloten en ik besluit met een foto te wachten tot later op de dag. Ik vervolg mijn tocht door een straatje tussen de Sint Janskerk met zijn rode toren en de Sint Servaas door naar het Vrijthof. Het werd in de volksmond 'Het Vagevuur' genoemd en heeft nu een eigen naambordje. Onderweg kom ik een prachtig bewerkt kruis tegen, met Armeense decoratie. Daarna is het even tijd voor koffie :-), waarna ik een bezoek breng aan de VVV.


Het prachtig bewerkte kruis aan de zuidkant
De Crypte

Terug op het Vrijthof schuif ik met mijn plattegrond heen en weer om een goed beeld te krijgen van de ligging van de Sint Servaaskerk. Vanaf het terras is dat minder moeilijk, want ik kijk tegen het koor aan, dat traditioneel in het Oosten gesitueerd is. Binnen is het nog even zoeken, maar na het passeren van de lange-gang-links-met-hoek-naar-rechts kom ik door een zware deur in de eigenlijke kerk. Als eerste breng ik een bezoek aan de crypte. Als enige bezoeker heb ik alle tijd en ruimte. De crypte is oud en de vloer bestaat uit kleine gekleurde tegeltjes. In tegenstelling tot de basiliek van St. Hubert zijn deze niet door pelgrims als aandenken meegenomen (Zie gerelateerde blogs). 

Van de zes pilaren heeft er één een afwijkende kapiteel. Kijk, vroeger zou me dat niet opgevallen zijn, maar door de tijd heen leer ik naast het voelen om ook te kijken :-). De rij stoelen bij de laatste pilaar is omgedraaid, waardoor je richting het graf van Sint Servaas kijkt. Ik blijf nog een tijdje genieten van de rust en ga dan naar de bovenruimte.


De crypte met zijn pilaren                                       Pilaar met een afwijkende versiering


De tegelvloer is nog compleet, met sporen van slijtage door het gebruik


De rij stoelen bij de laatste pilaar is gedraaid                      Graf van Sint Servaas 

Gemist labyrint

Na mijn bezoek cirkel ik nog wat om de kerk heen en mis daarbij het Bergportaal aan de zuidkant, dat nog op mijn lijstje stond. Dat is jammer, want daar is ook een labyrint, gebouwd in de 19e eeuw. Kijk je naar de beelden, mis je de vloer. Kan alleen mij overkomen. 

Sint Jansbasiliek

Mijn kerkenpad voert de rest van de middag nog langs de Sint Janskerk en de Basiliek Onze Lieve Vrouw 'Sterre der Zee'. De Sint Janskerk is overzichtelijk en werd oorspronkelijk gebouwd als doopkapel voor de Sint Servaas. Onder de ramen in het koor zijn oude kraagstenen  aangebracht met de afbeeldingen van de twaalf apostelen. In dezelfde ruimte zijn drie schilderingen van 'Het Lam Gods' te bewonderen. De Sint Jan is in Maastricht de kerk met de meeste grafstenen, 115 in getal. Genoeg redenen om even binnen te wippen. 


Links: Fresco van 'Het Lam Gods' in de Sint Janskerk
Rechts: Kraagsteen apostel Petrus (met sleutel) in de Sint Janskerk

Basiliek Onze Lieve Vrouwe 'Sterre der Zee'

De Basiliek Onze Lieve Vrouw 'Sterre der Zee' vormt het sluitstuk van mijn bezoek.  De aanblik van het Mariabeeld in het zijportaal van de kerk is prachtig. Binnen is het donker en de kerk maakt vandaag letterlijk een gesloten indruk. 
De crypte en de kruisgang zijn niet toegankelijk. De blauwe hemel in het koor wordt tijdelijk verlicht als je een munt in een apparaatje stopt. Hetgeen ik ook prompt doe, want het is de moeite waard en zo zie je nog eens wat :-). 
Toch heeft de donkere kerk een verrassing voor me in petto. Er staat een Mariabeeld met rode jurk en blauwe mantel. Die rode kleur werd aan de vruchtbare vrouw toegekend, totdat ze haar symbool van passie moest verruilen voor het maagdelijke, hemelse blauw. 
Als ik nog even plaats neem om indrukken in me op te nemen valt mijn oog op een fresco op een van de pilaren. Een tweede verrassing na die eerste momenten van teleurstelling. 
En gek genoeg, als ik over het middenpad van deze kerk naar het koor loop, voel ik een duidelijke energie. En dat staat nou weer niet genoemd in de berichtgeving :-). 
Buiten gekomen wacht ik in het zonnetje tot het tijd is voor de terugreis. Meer dan tevreden stap ik om vijf uur in de auto richting huis. Uit de achterbak komt de geur van versgebakken brood 😉.


Maria met de rode jurk                     Het rood is beter te zien met het licht aan




Adres

Sint Servaasbasiliek: Keizer Karelplein 3, 6211 TC Maastricht
Sint Jansbasiliek: Vrijthof 24, 6211 LD Maastricht

De Vrouwe, de grot en de bron (Mellieha, Malta)

Twee bordjes die toch duidelijk bedoeld lijken te zijn voor toeristen wijzen in tegengestelde richting. Het ene naar de kerk, het andere naar de andere kant van de straat. Het eerste verwijst naar de 'Sanctuary of Our Lady of Mellieha', het tweede naar de 'Chapel of Our Lady of the Grotto'. Even zijn we in verwarring, maar laten ons dan leiden door het open hek aan de overkant. Het geeft toegang tot een trap die afdaalt naar de grot die het doel is van ons bezoek. We staan even stil bij de olijfboom op een tussen-platformpje en dalen verder af naar de crypte...

De kapel van de Vrouwe van de grot

Achterin vinden we het witte beeld van de Vrouwe van de Grot, met het kind op haar arm. Onder haar voeten wordt stromend water aangevoerd door smalle kanaaltjes en gangetjes. Er heerst een serene stilte. Voor het beeld van Maria branden kaarsjes, in nissen aan de rechterkant staan oude beelden. 
Aan weerszijden van de trap hangen ex-voto's, met gebeden en dankzegging voor wat diep gewenst wordt of vervuld is. Op een houten balk heeft een vrouw de vraag om een baby te mogen krijgen ingekrast. Maria doet de hoop weer leven. Getuigen hebben het beeld in 1887, 1888 en 1948 een kruisje zien slaan. Dat heeft de stroom bezoekers vergroot. Er vinden hier wonderen plaats en pelgrims vinden tot op vandaag  hun weg ernaar toe.


We dalen de trap af naar de crypte.


Aan het eind van de grot vinden we Maria met het kind


Stromend water in de grot, aangevoerd door smalle kanaaltjes en gangetjes.


Rechts staan nissen met oude beelden



Aan weerszijden van de trap hangt de muur vol met ex-voto's


Vragen en dankzegging voor wonderen  
De Bovengrondse Kerk

De bovengrondse kerk wordt aangeduid als de Sanctuary of Our Lady of Mellieha. Ondanks de officiële sluitingstijd kunnen we gewoon naar binnen wandelen. Ook dat is dus mogelijk in Malta :-). 
Een fresco van Maria met kind in Byzantijnse stijl staat centraal. Het wordt toegeschreven aan de apostel Lucas, die het geschilderd zou hebben na de schipbreuk met Paulus op Malta, maar waarschijnlijk is het van latere datum. 
In tegenstelling tot de sobere grot vinden we hier pracht en praal. Op de een of andere manier past het niet voor mijn gevoel. Wat moet die Vrouwe met zo'n rijk versierde kerk? De Vrouwe, de grot en de bron, ze horen bij de aarde en liggen voor mij op een diepere laag. 

 

De Sanctuary of Our Lady of Mellieha.


De rijk versierde kerk

 

Het fresco van Maria met kind rechts


Netwerk van Maria bedevaartplaatsen


Ex-voto's aan de wanden


Plein voor de kerk


Maria met kind op de rechterarm


Doorkijkje naar de zee


Een van de vele beelden van de apostel Paulus


En voor de volledigheid de 'Door of Mercy'



Adres

Chapel of Our Lady of the Grotto: Triq Il-Marfa, Il-Mellieħa, Malta
De Sanctuary of Our Lady of Mellieha: Triq l-Erwieħ, Il-Mellieħa, Malta

Gerelateerde blogs

In 2003 bezochten mijn man en ik voor het eerst het eiland Malta. Wat mij vooral trok waren de verhalen over de tempels, die tot de oudsten van de wereld behoorden. De tempels hebben ronde vormen, die geassocieerd worden met het lichaam van de godin. Ze bestaan uit reuzenblokken, passend in elkaar gezet zoals zoveel megalitische gebouwen...

Sterk is ze als geen ander en zoals elke vrouw kan ze moeiteloos multi-tasken. Met haar baby in haar schort gebonden wandelt ze al etend met een grote reuzensteen op haar hoofd van de steengroeve in het zuiden van het eiland Gozo naar het noorden waar de tempel gebouwd wordt: van Ta' Cenc naar Ggantija. Dat ze een reuzin is lijdt geen twijfel. De bonen die ze eet zijn Broad Beans, en het is bekend dat je daar sterk van wordt...

'Deze tempel ligt verborgen in de tuin van een hotel'. Ergens was de zin blijven hangen in mijn geheugen. En natuurlijk was ik van plan om er ooit een keer naar op zoek te gaan als ik weer op Malta was. Dit jaar verbleven we in een hotel aan de St. Pauls Bay en dook de tempel van Bugibba op als een verrassing in de buurt, op loopafstand...

Van de aardbodem verdwenen, verzwolgen door de aarde. Gefascineerd sta ik aan de rand van een grote, diepe put in de buurt bij Qrendi op Malta. De wanden zijn loodrecht en op de bodem diep onder ons groeien bomen en struiken, waaronder een aantal zeldzame soorten. Aan de rand van de put is een smal paadje met een snel dalende helling. Ik kan erin als ik wil, maar er is geen haar op mijn hoofd die daar aan denkt. Mogelijk kom ik heelhuids beneden, maar ik vrees dat ze me daarna naar boven moeten takelen :-). Ik ga de uitdaging niet aan...

De Mosta Dom op Malta is omgeven met verhalen. Allereerst is er het verhaal van de bom die in 1942 door het dak van de koepel in de kerk terecht kwam. De bom kwam niet tot ontploffing en niemand van de aanwezigen raakte gewond. Dat werd ervaren als een wonder. Een replica van de bom wordt bewaard in de sacristie en trekt het merendeel van de bezoekers, maar ik kom voor het verhaal van de koningin van Atlantis...

Het is nog donker als ik om half 9 beneden kom. Vandaag komt de zon op om 8.46 uur en gaat onder om 16.29 uur. Langer donker dan nu zal het niet worden. De zonnewende vond gisteren plaats en over een week is het al vijf minuten langer licht. We maakten gisteren een wandeling in het Staelduinse Bos (1), waar hoornblazers midwinter met hun tonen inluidden. Verder merk ik er weinig van. De astronomische winter (1 december) heeft een plaats gekregen in ons tijdperk...

We vinden de spiraalvorm terug in labyrinten, op kruisen, in kinderspelletjes. Spiralen die de zonnewende symboliseren, het ritme van donker en licht weerspiegelen, de cyclus van de maan weergeven, de reis van het leven in beeld brengen. Voor de een alleen versiering, voor de ander betekenisvol...

Websites

The Sanctuary of the Lady of Mellieha
Informatie over Mellieha