De uil zat in de olmen en de koekoek op het dak

'De-ze-da-me-zal-het-zijn'. Ik word wakker met de herinnering aan een kringspelletje uit mijn jeugd. 'Groen is gras, groen is gras, onder mijne voeten'. Zo ongeveer achttien keer heb ik het in mijn droom begeleid en gezongen tot alle deelnemers aan de beurt zijn geweest. Niet echt uitgerust wakker geworden dus, en bovendien blijft het melodietje in mijn hoofd hangen...

Hebben die liedjes een betekenis?

Liedjes van lang geleden kunnen oude wijsheid in zich bergen, en ik ben benieuwd of dit er een van is. Soms gaan ze over leven en dood, over heen en weer varen naar de overkant of de rivier oversteken. Nieuwsgierig naar de onderliggende betekenis denk ik na over de symboliek van het groene gras, de koekoek en de naam Augustijn. Waarom niet: 'En de merel op het dak zingt zijn lied op zijn gemak' als we het toch over zingen hebben? Of: 'O, mijn lieve Valentijn' (of Constantijn)?

Klopt de tekst nog zoals ik me hem herinner? Een paar aanpassingen poppen op. 'Hé daar, plaatsje maken voor de jonge dame'. Mijn kinderoren hoorden: praatjesmaker :-). En het is niet: 'Waar zal ik hem zoeken?', maar: 'Ik zal hem zoeken moeten'. Een beetje mistig wordt het allemaal wel, want we moeten een plaatsje maken voor een jonge dame, terwijl we onze vriend moeten zoeken.

Dat de koekoek op zijn gemak op het dak kan zitten komt natuurlijk omdat het dier zijn eieren in het nest van andere vogels legt. Dan heb je alle tijd om de wereld van bovenaf te bekijken. Het beestje roept zijn eigen naam en dat is dan wel weer bijzonder. Hoewel ik eerder denk dat zijn naam afgeleid is van zijn roep :-). Augustijn is afgeleid van Augustus en kun je koppelen aan een keizer, maar ook aan geestelijken.

De Olm op het speelplaatsje

Ik laat het even rusten tot ik op een van mijn zwerftochten in de buurt op een verlaten speelplaatsje een Iep ontdek. Of een Olm, als je dat liever hebt. Op dat moment komt het liedje: 'Den uil zat in den olmen' naar boven in mijn herinnering. Via dat liedje switch ik van de uil via de koekoek terug naar mijn bijna vergeten droom. Ik zoek aanvullende informatie in een poging om de betekenis te achterhalen.

De versie van het lied in 'Verborgen wijsheid van oude rijmen' bevat alleen de eerste vier regels, en wijkt daarom te veel af om hier mee te nemen. Op verschillende internetsites lees ik dat de ik-figuur treurt om iemand die dood is. Daar kan ik wel in meegaan.

De koekoek wordt ook gezien als een zielenvogel, dus weet misschien beter dan wie dan ook waar gezocht moet worden. Het groene gras staat symbool voor de aarde, waar de ik-persoon op een nieuwe liefde wacht. De koekoek kan als zielenvogel naar de bovenwereld reizen (of zielen terug naar de aarde brengen?).

Augustijn is een persoon van aanzien, aan wie je laat weten wie er op je pad komt. Je maakt plaats / staat klaar om die te ontvangen. Die keuze is overigens niet willekeurig, want betreft het zevende kind (de-ze-da-me-zal-het-zijn). Met die persoon ga je verder.

Joepie Joepie houdt het simpeler. Die treurt niet en kiest gewoon een kind dat hij leuk vindt. Verborgen symboliek of gewoon een kinderversje? Wat past het best bij jou?

De Iep op het verlaten speelveldje

Groen is gras, groen is gras onder mijne voeten

Schoenen aangehouden, een gewaarschuwd mens :-)

Groen is gras, groen is gras, onder mijne voeten

Ik heb verloren m'n beste vriend, ik zal hem zoeken moeten

Hé daar plaats gemaakt voor de jongedame

En de koekoek op het dak, zingt zijn lied op zijn gemak

O, mijn lieve Augustijn, deze dame zal het zijn

De uil zat in de olmen, bij 't vallen van de nacht

En achter gindse heuvels, antwoordt de koekoek zacht

Koekoek, koekoek, koekoek, koekoek, koekoek

Joepie Joepie is gekomen, heeft m'n meisje weggehaald

Maar ik zal er niet om treuren, gauw een ander weer gehaald

Trala lalalalala lalalalalala lalalalalala lalalalala

Vindplaats

De Olm staat aan de achterkant van de PC Hooftlaan in Maassluis, op een speelplaatsje bij de muur van het autobedrijf.

Update juli 2021: De boom heeft helaas plaats moeten maken voor nieuwbouw. Het gedicht op de muur is er nog wel.

Bronnen

Droomboek van A tot Z - Erna Droesbeke

Droomwoordenboek - Tom Chetwynd

Prisma van de symbolen - Hans Biedermann

Verborgen wijsheid van oude rijmen - Mellie Uyldert

Wil je een berichtje ontvangen als ik een nieuw blog publiceer?
Stuur dan een mailtje naar sterrenkruid@gmail.com, dan zet ik je op de lijst.

Of volg me via RSS: Posts

Kortrijk: Onze Lieve Vrouwe van de Hazelaar

Onderweg van Lille naar huis maken we een stop in het Belgische stadje Kortrijk. Gewoontegetrouw beginnen we in de oude binnenstad en vinden als eerste een prachtige muurkapel op de hoek van de Grote Markt. We staan er even bewonderend bij stil. De warme oranje kleuren geven het op deze zonnige morgen iets speciaals...

Muurkapel op de hoek van de Korte Steenstraat en de Grote Markt

Binnen lopen in de Sint Maartenskerk

We volgen onze twee medereizigers, die inmiddels de Sint Maartenskerk zijn binnen gelopen. Daar vind ik haar: Onze Lieve Vrouw van de Hazelaar. Ze hangt in de Bossenierskapel. Zowel het beeldje als de naam ervan intrigeert me. Het beeldje is oud en dateert van rond het jaar 1485. Zo'n driehonderd jaar later verhuist het van een kapel naar deze kerk. Ze zit daar met haar kind op schoot, en draagt de rode kleur van de Moeder onder haar blauwe mantel. Het kind kijkt ernstig en heeft geen babygezichtje. Het bord eronder vertelt haar geschiedenis.

Legende van de kanonbal

Lang geleden stond deze Maria in de Hazelarekapel, of de Kapel ten Hazelare. Ze is omgeven met legenden. Een ervan gaat over de kanonbal die haar op wonderlijke wijze miste en zachtjes op het altaar terecht kwam zonder iemand van de aanwezigen te verwonden. Die hadden hun toevlucht gezocht tot Maria tijdens de beschietingen van het Franse leger.

Maar ze heeft meer avonturen beleefd. Toen de kapel in 1785 gesloten werd op last van de bisschop van Doornik, werd ze door een Jonker mee naar huis genomen. Hij bracht haar terug toen de kapel tijdelijk gebruikt werd door de zusters van de Kapucijnessen. Dezelfde Jonker verborg haar voor een tweede keer toen de Fransen opnieuw tot de aanval overgingen en vernietinging of verkoop dreigde.

In 1805 schonk hij haar samen met de kanonbal aan de Sint Maartenskerk. Die kanonbal, die volgens het bord onder het beeld geplaatst moet zijn, heb ik gemist. Het kan zijn dat die er ook echt niet was, want het blijkt een gewild object te zijn, dat de afgelopen tijd meerdere malen is gestolen.

Een andere legende vertelt over een wonderbaarlijke genezing, waarbij een meisje na jaren van een verlamming verlost werd. Maar wat mij het meest intrigeert is haar naam: Onze Lieve Vrouw van de Hazelaar.

Onze Lieve Vrouwe van de Hazelaar

De Hazelaar werd gezien als een van de Heilige Bomen in de Oudheid. Volgens legenden beschermt hij tegen onweer en slangenbeten. Hij staat bekend als de boom van wijsheid en intuïtie. Heeft haar beeld ooit in een boom gehangen, of is het eronder gevonden? Bestaan er verhalen over haar beeldje dat terug gekeerd is naar een plek? Wij hebben in Nederland tenslotte ook het Kapelletje van de Heilige Eik (1). Ook in Veldhoven keerde het Mariabeeldje terug naar de boom (2).

Of is de naam simpel ontleend aan de hazelaars die in de straat groeiden? De Hazelaarsmolen, de Hazelaarstoren en de Hazelaarskapel? Iets in me wil het weten. Ik put de bronnen op internet uit om een afbeelding van de Kapel ten Hazelare te vinden. Tevergeefs.

Ik constateer tijdens mijn zoektocht dat er in de Sint Maartenskerk twee glas-in-lood ramen aan haar gewijd zijn. Die heb ik echt even gemist. Maar op deze site kun je gelukkig de afbeeldingen ervan vinden (met kanonbal). En misschien ga ik nog wel eens een keer terug, je weet maar nooit.

Toeval of niet: deze maand staat de Hazelaar centraal. De boom hoort bij de Maan van het Weerlicht met de volle maan tussen 14 augustus en 12 september. Die valt dit jaar op 18 augustus (2016). Morgen dus :-).

Onze Lieve Vrouw van de Hazelaar

De Kanonbal is een gewild object

De Hazelaar en de Maan van het Weerlicht (3)
Volgens legenden beschermt hij tegen onweer en slangenbeten

De Hazelaarkapel op een oude kaart

Foto van de kaart van Kortrijk ca. 1640, getekend door de landmeter Lodewijk de Bersaques, die voor het eerst verscheen in de ' Flandria illustrata' van A. Sanderus en van een detail, waarop de Hazelaarkapel staat, dus tussen de nieuwe Halle en de Coornmarct. De naam staat er niet bij, maar het is wel degelijk deze kapel.

De Hazelaarsmolen, de Hazelaarstoren en de Hazelaarskapel

Met dank voor de kaart aan Mw. Helena Demeestere
Lid van de werkgroep ' Kerk en Toerisme' van St. - Maarten

Adres

Jozef Vandaleplein, 8500 Kortrijk, België

Websites

http://www.ethesis.net/zilversmeden/zilversmeden_deel_1_hfst_1_2.htm (even scrollen).

http://balat.kikirpa.be/results.php?linkthrough=Y8&linkval=O.L.Vrouw+ten+Hazelare

Wil je een berichtje ontvangen als ik een nieuw blog publiceer?
Stuur dan een mailtje naar sterrenkruid@gmail.com, dan zet ik je op de lijst.

Of volg me via RSS: Posts

Het leukste pleintje van Zierikzee en een verborgen tuin

Zierikzee heeft als eerste stad waar ik zelfstandig woonde een speciaal plekje in mijn hart. Al jaren kom ik er met regelmaat terug om even op te laden. Zwervend door de oude straatjes is er steeds iets nieuws te ontdekken. Zo heeft de Maarstraat in het centrum een vrolijke aanblik gekregen...

Het leukste pleintje van Zierikzee

Plein Montmaertre

Het pleintje aan de Maarstraat heeft een transformatie ondergaan. Het oude parkeerterrein is niet meer. De muurschilderingen op de gevels geven het een vrolijke aanblik. De fontein in het midden dient als ontmoetingspunt.

's Zomers wordt er op zaterdag een kunstmarkt gehouden.

Inmiddels is het plein omgedoopt tot Plein Montmaertre. Aan een van de takken van de plataan hangt een vrolijk gekleurd lampje te zwengelen. Aan de overkant bij de bankjes is een kunstig web gecreëerd. De fontein in het midden zorgt voor waterplezier en aan het hek naast de huisjes hangen schijfjes hout met wensen.

Een stukje straatbeeld waar je blij van wordt

Ode aan de Maarstraat

Terwijl ik nog rond sta te kijken leest mijn man de informatie over de naamgeving van het plein. 'Maer' betekent 'vleesafval' en de slager-van-vroeger-op-de-hoek werd Gilles de Maerman genoemd. Zijn vrouw verkocht de restjes vlees aan de arme mensen van de stad. Deze Gilles is dus om een hoekje vernoemd. Het voorste deel van de straatnaam verwijst naar het hoogste deel van de stad. Goed voor de naam Montmaertre. Ik vind het een geweldige vondst.

Ode aan de Maarstraat

Kunstmarkt

In de maanden juli en augustus wordt er op zaterdag een kunstmarkt gehouden. Op het plein heerst er een gezellige sfeer. Een impressie ervan volgt hieronder. Nee, en het pleintje is beslist niet leeg, mochten de foto's die indruk wekken. Met een beetje handigheid weet ik al slalommend bezoekers te ontwijken en wie er toch op kwam is er af geknipt.

Een indruk van de gezelligheid zie je op de foto's van de website (zie onder) terug. Daar vind je ook alle informatie. Een vrolijk en kleurig stukje Zierikzee, met een terrasje voor wie nog na wil genieten. Echt waar, dit is het leukste pleintje van de stad 😊.

De kikkerfontein Een 'kunstig' web

Atelier paal 3 schijfjes hout met wensen.

Kunstenaars aan het werk Stoeltjes opgevrolijkt met teksten

Kunstwerken ten toon gesteld

Een verborgen tuin

In de Sint Domusstraat bij de Thomaskerk een uitnodigend bordje tegen met als opschrift 'Kerktuin'. Dat bordje leidt naar een rustig en stil plekje achter de kerk, waar we een tuin vinden met symboliek verwerkt in kleur en betekenis van de planten. Die tuin is nou weer wél op zondag open...

Midden in de stad een verborgen plekje

Achter de Vijg staat een picknicktafel

Adres

Plein Montmaertre: Maarstraat 8, 4301 HA Zierikzee

Kerktuin: Thomaskerk, Sint Domusstraat 35, Zierikzee

Te bezoeken op woensdagmiddag en zondagmiddag in de periode van 1 mei tot 1 november.

Gerelateerde blogs

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2016/03/die-dikke-toren-van-zierikzee.html

https://jokessterrenkruid.blogspot.com/2018/08/meerminnen-en-meermannen-in-zierikzee.html

Websites

http://pleinmontmaertre.nl/

https://inspiratie-tuinen.nl/zierikzee-kerktuin/

Wil je een berichtje ontvangen als ik een nieuw blog publiceer?
Stuur dan een mailtje naar sterrenkruid@gmail.com, dan zet ik je op de lijst.

Of volg me via RSS: Posts

Hier verloor ze het zand uit haar schort (Rotterdam Hillegersberg)

Het kerkje van Hillegersberg is gebouwd op een donk, een natuurlijke hoogte ontstaan na de IJstijd. Maar zo makkelijk komen we er niet vanaf. Want hoe kan één zo'n berg nou midden in het land ontstaan? De legende vertelt over de Reuzin Hillegonda. Ze is het zand verloren tijdens een vlucht uit de duinen bij de Noordzee, nadat ze uit haar ouderlijk huis verjaagd was. O ja, ze vervoerde het zand in haar schort. Dat schort moet gescheurd zijn door de zware last, maar ze kan ook gestruikeld zijn. Dat weten we natuurlijk niet...

Kwam dat zand eigenlijk wel uit de duinen? Of heeft ze juist van haar vader de opdracht gekregen om het van de Veluwe naar de kust te brengen om die te versterken?

In de folder lees ik: 'De reuzin Hillegond zou op de vlucht vanuit het duingebied haar schort met zand hebben leeggestort op deze plaats'. Dat is net even anders dan het per ongeluk verliezen 😊.

De grote zandberg die ontstond bood in ieder geval ruimte voor haar huis en een kerk. De kasteelruïne werd aangeduid als Reuzenhuis en het kerkje luistert naar de naam Hillegondakerk.

Het informatiebord bij de kerk

Op deze plek heeft ze het zand uit haar schort verloren

Hillegonda is hier overal te vinden

Hillegonda wordt genoemd op het informatiebord van het kerkje. Maar ze staat ook afgebeeld op het oude wapen van het dorp voor de annexatie door Rotterdam. We vinden haar op een straathoek in de vorm van een beeldhouwwerk. Verscholen tussen de struiken kom je haar tegen op een lantaarnpaal op het kerkhof. Haar naam wordt genoemd op een grafsteen in de kerk zelf. En Hillegonda heeft zelfs geïnspireerd tot een eigentijds schilderij.

De reuzin Hillegonda met haar schort vol zand

Het oude wapen van Hillegersberg op het oude Raadhuis

'Op Hillegonda's zand kwam Hillergersberg tot stand' Sculptuur door Tonny Schellekens-Hermans

De kerk

Het is een verhaal dat blijft boeien. Oude kerken gebouwd voor 1350 hebben bij mij een streepje voor. Ze staan vaak op plekken met natuurlijke energie. Samen met mijn man verken ik de Hillegondakerk in Hillegersberg.

Al rond het jaar 1000 stond er een houten kerk op de heuvel. In plm.1250 is men begonnen met een uitbreiding van de kerk in steen. Ook het kasteel is waarschijnlijk in dezelfde tijd gebouwd. Wetend dat het hier om een oude plek gaat, maar bedenkend dat de kerk inmiddels een aantal keer uitgebreid, verwoest, gerestaureerd en veranderd is, zoek ik mijn weg.

Schout tot Hillegontsberch geweest synde

Het interieur van de kerk is prachtig

De kroonluchter met echte kaarsen branden met Kerst en tijdens huwelijksinzegeningen

Gebrandschilderd raam in het koor

Toegang tot de toren

Wit marmeren grafsteen in een hoekje

Aankomst Hillegunde van de Velde te Hillegersberg

Fantasieschilderij gebaseerd op historische gegevens (oorkonde van 1269) door Ton van Soest

Zonder onze gastheren had ik de afbeelding van Hillegonda op de lantaarnpaal nooit kunnen vinden. Wie zoekt er nou zo'n plaatje bij de grond?

Onder aan een lantarenpaal op het graf

Hillegonda stort het zand uit haar schort op de grond

Energie

De toren en de plaats waar in Rooms-Katholieke tijden het altaar stond vragen mijn aandacht. Ik ervaar een verbindende stroom. Vanaf de toren naar het koor in het oosten voel ik de energie oplopen.

Tevreden zit ik een tijdje in de kerkbanken, die nu in het koor geplaatst zijn. We krijgen koffie aangeboden door de vriendelijke koster. Voorzichtig snijdt hij het onderwerp energie aan. Er komen soms mensen die daarnaar op zoek zijn. En buiten staat een grote beuk, waar ze omheen gaan staan. Die beuk is al zo'n 130 jaar oud. Hij had me niet blijer kunnen maken.

De oude beuk

De beuk staat ingepakt vanwege bouwwerkzaamheden. We vinden een weg om ermee in contact te komen. Groot en stoer staat hij daar. Uittorenend boven de ruïne van het kasteel. Net zo stoer als Hillegonda. Misschien had ze ook een zaailing van een klein bruin beukje in haar schort? De boom staat symbool voor oude kennis en geschriften. Kerk en beuk vragen om terugkeer in alle rust en dat gaat zeker lukken.